«زورمان به انگلیسی‌ها نمی‌رسد!» این را محمدرضا شاه پهلوی گفته بود. قصه به اواخر دهه ۴۰ شمسی و داستان جدایی بحرین از ایران برمی‌گردد. جزیره‌ای که از زمان قاجارها به اشغال انگلیسی‌ها در آمده بود. دو سه قرنی بود که انگلیسی‌ها با تکیه به ناوگان دریایی‌شان، یکی از قدرت‌های بلامنازع دریایی دنیا محسوب می‌شدند. همین توانایی هم باعث شده بود که قدرت اشغالگری مضاعفی پیدا کنند. در آب‌های جنوب ایران از دریای عمان تا خلیج‌فارس هم احدی حق نداشت بدون اجازه انگلیسی‌ها تکان بخورد و رفت و آمد کند. اشغال بحرین به ‌عنوان یک جزیره راهبردی در جنوب‌غربی خلیج فارس نیز در چنین بستری اتفاق افتاده بود.  قاجارها در حد و اندازه‌ای نبودند که بتوانند از منافع ایران در دریا دفاع کنند، آنهم وقتی که حریف روبرویشان، ناوگان دریایی بریتانیای استعمارگر بود! پهلوی اول و دوم هم با همه ادعاهای وطن‌پرستی و ناسیونالیستی، اقدامی مقابل این اشغالگری انجام ندادند. در اواخر دهه ۴۰ شمسی وقتی پای عمل به میان آمد، پهلوی دوم خطاب به یکی از فرماندهان نظامی‌اش که متحیرانه پیگیر علت جدایی بخشی از خاک ایران بود، آن عبارت چهار واژه‌ای را بر زبان راند: "زورمان به انگلیسی‌ها نمی‌رسد!" در ادامه با یک شعبده‌بازی سیاسی، این بخش از خاک ایران از سرزمین مادری جدا شد.

تعطیل کردن دفتر حافظ منافع غرب!

دفاع از منافع ملی ایران، یک توقع بیهوده از رژیم پهلوی بود. چرا که ساز و برگ نظامی و مسلح ارتش ایران و اهمیت راهبردی و سوق‌الجیشی آن فقط و فقط در حد یک پایگاه نظامی غرب در برابر هجوم بلوک شرق تعریف شده بود. بیهوده هم نبود که در شمال ایران، ایستگاه‌های شنود و جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات احداث شوند که چشم و گوش اطلاعاتی و امنیتی آمریکا و ناتو برای رصد تحرکات روس‌ها باشد. در چنین راهبردی، دریا و نیروی دریایی و منابع و منافع آنها هم جایگاه متفاوتی نخواهد داشت. اما انقلاب اسلامی مردم ایران به رهبری امام خمینی، همه این سناریوها را بهم ریخت.

نه شرقی نه غربی

با پیروزی انقلاب اسلامی، موقعیت سوق‌الجیشی و ژئوپلتیکی ایران که تا پیش از این در حکم یک قرارگاه خط مقدم برای مهار و مبارزه با بلوک شرق بود، به یکباره از چنگ آمریکایی‌ها خارج شد. پایههای قدرت ژاندارم وابسته منطقه غرب آسیا فرو ریخت. به زعم غربی‌ها، در کشور توازن قدرت به هم ریخته بود و بلوک شرق می‌توانست برنده این شرایط باشد و ایران در آغوش کمونیسم و سوسیالیسم بغلتد؛ اما در عمل، اتفاق دیگری افتاد.

ایران به صحنه طلوع یک قدرت جدید تبدیل شد. قدرت مستقل و جدیدی که وابستگی به شرق و غرب را خط قرمز خود اعلام کرد؛ قدرت جدیدی که بر پایه اصول اسلامی، تعریف مختص خود را از دنیا، هستی، انسان و مواهب طبیعی داشت. قدرت جدیدی که نمی‌خواست در برابر طاغوت‌های مدرن سر خم کند. ایران جدید، راهبرد مستقل و خاص خودش را در تولید قدرت داشت. این راهبرد به اصول جمهوری اسلامی تبدیل شد. موقعیت راهبردی جغرافیایی ایران که از یک سو با آب‌های آزاد در جنوب شرق هم‌مرز است و از سوی دیگر هم با خشکی‌های آسیای میانه باید در خدمت پیشرفت و ترقی زندگی مردم و منطقه قرار گیرد، نه اینکه چرخ توسعه تمدن غرب شود. با چنین نگاهی، اتصال این دو موقعیت مهم اقتصاد بین‌الملل از شمال به جنوب و متصل کردن آسیای میانه به آب‌های آزاد، عاملی در جهت تقویت اقتصاد کشور و منطقه خواهد بود. دقیقاً برخلاف دوران پهلوی که با احداث یک خط آهن از جنوب به شمال، خاک ایران جزئی از طرح انگلیسی‌ها شد.

مقدمه استفاده از مواهب و منافع دریا، خلق قدرت دریایی است. جمهوری اسلامی از ابتدای پیروزی انقلاب خلق و تقویت قدرت دریایی منطقه‌ای را در دستور کار خود قرار داد. طبق راهبرد ایران، خلیج فارس و دریای عمان، خانه ماست و در قدم نخست باید بتوان حتی در برابر قدرت‌های جهانی از خانه خود دفاع کرد. تقویت دفاع دریایی در منطقه عمومی دریای عمان و خلیج فارس از این منظر قابل تحلیل است.

دستاوردهای ناوگروه ۸۶

حالا با گذشت سه دهه از پایان جنگ تحمیلی، به‌ زعم کارشناسان بین‌المللی و نظامی، جمهوری اسلامی ایران حرف اول را در منطقه عمومی خلیج فارس و دریای عمان می‌زند. قدرت ایران در این منطقه از روزگار ذلت‌بارِ "زورمان به انگلیسی‌ها نمی‌رسدِ!" پهلوی دوم، به توقیف شناورهای متخلف انگلیسی جلوی چشم ناوهای نظامی آمریکا و انگلیس رسیده است. در بُعد جهانی و عملیات‌های بُرد بلند هم بازوی اصلی  قدرت دریایی کشور به نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی سپرده شده است. این نیرو بعد از عملیات‌ها و مأموریت‌های موفقیت‌آمیزی که در دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس اطلس داشت، در یک اقدام متهورانه، مأموریت تاریخی خود در گردش ۳۶۰ درجه به دور کره زمین را با طی بیش از ۶۵ هزار کیلومتر مسیر دریایی و پس از ۸ ماه دریانوردی با موفقیت به پایان رساند و در ساحل جنوبی کشورمان پهلو گرفت و با پیام «عزیزان! به خانه خوش آمدید» فرمانده کل قوا از آن‌ها استقبال شد.

طی مسافت ۳۵ هزار مایل دریایی، عبور از تنگه‌ماژلان، دیپلماسی فعال با اقدامات مؤثر و هماهنگ بین‌المللی، اجرای مأموریت در پهنه اقیانوس در کلاس جهانی، توسعه و تأمین دامنه مأموریت‌های نیروی دریایی راهبردی ارتش، شکستن تابوی دریانوردی در اعماق اقیانوس‌های جهان با آزمودن وضعیت و قابلیت ناوهای ساخت جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با امواج بلند و سهمگین اقیانوس‌های هند، آرام و اطلس، تنها بخشی از افتخارات جوانانی با معدل سنی ۳۰ سال و میانگین سن خدمتی ۱۵ سال است که توانمندی دریانوردی دوردنیا را با تکیه بر نیروهای ایرانی و صنایع داخلی و تعامل گسترده با مراکز دانشگاهی به اثبات رساندند.

عملیات موفق ناوگروه ۸۶ با استفاده از سامانه بومی هواشناسی، توانمندی بهینه‌سازی مصرف سوخت جهت کاهش دفعات سوختگیری در دریا، بهره‌برداری از سامانه شبکه‌محور، سامانه‌های سونار و تلفن زیرآبی، سامانه‌های مخابراتی امن و همچنین تجهیزات اطلاعاتی و جنگالی، جهت کشف و پایش اهداف سیگنالی و تشکیل بانک اطلاعاتی، افق‌های جدیدی از مأموریت‌های دریایی را پیش چشم دریانوردان ایرانی گشوده است. مأموریت موفق ناوگروه ۸۶ نه تنها یک پیام نظامی و سیاسی به دنیا مخابره کرد؛ بلکه سرریز دانش و فناوری حاصل از انجام این مأموریت بزرگ، بسترهای جدید علمی و تخصصی را در نیروهای مسلح و مجامع علمی کشور ایجاد خواهد کرد. اکنون ارتقاء معنادار سطح و جایگاه نیروی دریایی ایران پس انقلاب اسلامی و ثمرات آن، پرچم افتخار ایرانیان در جهان شده است.

حضور امنیّت‌ساز

پیام مهم دیگر حضور ناو گروه ایرانی در اقیانوس‌های آرام و اطلس - که روزگاری دریانوردی در آن منحصر به ابر قدرت‌ها بود - امنیت آفرینی و شکست انحصار قدرت‌هایی همچون آمریکا بر آب‌های آزاد دنیا است؛ آمریکایی که حامی باندهای قاچاق دریایی بوده و یا خود به نفتکش‌ها تعرض می‌کند. حضور ناوگروه ۸۶ در آب‌های آزاد، صلابت و اقتدار ایرانیان را به تصویر کشیده و به تعبیر رهبر انقلاب  برای کشور امنیّت‌ساز بوده است: «این حضور شما در مناطق دوردست، در اقصی نقاط اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس، کمک به امنیّت کشور بود... یکی از نتایج روشن کار شما این بود که نشان دادید دریای آزاد، متعلّق به همه است. [اینکه] «ما اجازه نمی‌دهیم فلان کشتی‌ها از فلان تنگه‌ها عبور کنند» غلط زیادی است؛ چرا؟ دریای آزاد مال همه است؛ باید همه عبور کنند؛ باید همه بتوانند بروند و بیایند. دریا و هوا باید برای همه‌ی ملت‌ها آزاد باشد. امنیّت کشتیرانی و حمل و نقل دریایی باید برای همه‌ی کشورها تأمین بشود» ۱۵/۰۵/۱۴۰۲

پایان این عملیات موفقیت‌آمیز ناو گروه ۸۶، نشان داد که «در میان نیروهای نظامی ما، هم همّت بلند هست، هم قدرت اراده هست، هم اعتماد به نفس هست» و این حرکت توانست «سطح توانایی‌های نظامی ما را بالا برد، «ما می‌توانیم» را که بن‌مایه‌ی پیشرفت است... در ذهن‌ها تقویت کرد. دشمن هم وقتی که این را می‌بیند، مجبور می‌شود دست و پایش را جمع کند. ۱۵/۰۵/۱۴۰۲

 

منبع: نشریه خط حزب الله