در مکتب انسان‌ساز اسلام، پاکدامنی از ارزش‌های والای انسانی به حساب می‌آید و در مقابل، بی‌عفتی و بی‌بندوباری جنسی محکوم شده است. اسلام نخست با راهنمایی و هدایت، مسائل جنسی و شهوانی را کنترل و تعدیل می‌کند، مسلمانان را به عفاف و پاکدامنی فرا می‌خواند، سپس با تدابیر حکمت‌آمیز و اصولی، زمینه‌های انحراف را از میان بر می‌دارد. هم به پیروان خویش دستور می‌دهد، بی‌عفتی نکنند و هم از آنان می‌خواهد که اسباب لغزش و گناه دیگران را فراهم نسازند.

چشم‌چرانی، اولین قدم انحراف

گذرگاه ورود به منجلاب انحرافات و فساد جنسی، «چشم‌چرانی» و نگاه به نامحرم است. نگاه‌های آلوده، تخم شهوت را در دل بارور ساخته، صاحبش را به فتنه و انحراف مبتلا می‌کند. 

حضرت امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: چشم‌چرانی، تخم شهوت را در دل می‌کارد و چنین کاری برای نگاه کننده کافی است که منشأ فتنه گردد. 

نگاه کردن به ناموس دیگران، خواست شیطان است. چشمی که تیرهای آلوده نگاه را به نامحرمان پرتاب می‌کند، محل کمین شیطان است. شیطان از کمان چشم‌های او ناموس دیگران را نشانه می‌گیرد. 

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: نگاه (به نامحرم) تیز زهرآلودی از تیرهای شیطانی است. 

امیرمؤمنان (علیه‌السلام) فرمودند: چشم‌ها، کمینگاه‌های شیطان است. 

پس باید مراقب چشمان خویش باشیم، تا شیطان از آن برای تخریب ایمان ما و ناموس مردم استفاده نکند. 

سفارش قرآن به چشم‌پوشی از نامحرم

امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: جوانی از انصار، در مدینه با زنی برخورد کرد. در آن زمان، مقنعه زن‌ها تا پشت گوششان را می‌پوشاند (گوش‌ها، گردن و صورت حجاب نداشت) جوان به آن زن خیره شد و چشم از او بر نداشت تا عبور کرد. همین‌طور که با نگاه به پشت سرش، آن زن را تعقیب می‌کرد، وارد کوچه تنگی شد. در این هنگام صورتش به استخوانی که از دیوار بیرون زده بود برخورد و شکافت. وقتی آن زن رفت، جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جاری است. با خود گفت: به خدا سوگند! نزد رسول خدا می‌روم و این ماجرا را با او در میان می‌گذارم.

جوان نزد پیامبر رفت. حضرت پرسیدند: این چه وضعی است؟ او جریان را نقل کرد. در این هنگام جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: به مؤمنان بگو چشمان خود را فرو بندند و دامن خود را حفظ کنند، این برای آنها پاکیزه‌تر است و خدا به آنچه می‌کنند، آگاه است.

و پس از آن فرمودند: به زنان با ایمان بگو چشمانشان را (از نامحرم) فرو بندند و دامن خود را حفظ کنند.

پس خواست قرآن، رعایت عفت عمومی برای زن و مرد است و این کار ضروری و واجب شمرده شده است:

نگاه کردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن، حرام است و نگاه کردن به صورت و دست‌ها، اگر با قصد لذّت باشد، حرام است؛ بلکه احتیاط واجب آن است که بدون قصد لذت هم نگاه نکنند و نیز نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، حرام است .

ارزش چشمان پاک

هر یک از اعضای بدن مؤمن نسبت به عبادت پروردگار متعال وظیفه خاصی بر عهده دارد که اگر بدان وظیفه عمل کرد، ارزشمند است. 

امیرالمومنین حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مواظبت و حفاظت از چشم‌ها فرمودند: چیزی در بدن کم سپاستر از چشم نیست، خواسته‌اش را ندهید، که شما را از یاد خدا باز می‌دارد. 

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چشمان با ارزش را این‌گونه توصیف می‌کنند: همه چشم‌ها روز قیامت گریانند، جز سه چشم: چشمی که از ترس خدا بگرید، چشمی که از نامحرم فرونهاده شود، چشمی که در راه خدا (و پاسداری از کیان اسلام) شب‌زنده‌دار باشد. 

چشمی که به نگاه حرام آلوده نگردد، سبب برکات زیر می‌گردد:

1. دیدن شگفتی‌ها: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: چشم‌هایتان را (از نامحرم) بپوشانید تا عجایب و شگفتی‌ها را ببینید.

2. راحتی قلب: امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) فرمودند: آنکه از نامحرم چشم خود را فرو نهاد، قلبش را راحت کرده است.

3. نیک خویی: همچنین آن حضرت فرمودند: کسی که نگهاه‌هایش کنترل شود، صفاتش نیکو گردد.

4. پاداش الهی: امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: هر کسی زنی را ببیند و (بلافاصله) دیده‌اش را به آسمان بدوزد یا چشم فرو بندد، چشم باز نگرداند مگر خداوند حوریان بهشتی را به عقد او در آورد.

5. چشیدن شیرینی ایمان: پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمودند: نگاه (به نامحرم) تیر زهرآلودی از تیرهای شیطان است و هر کس آن را از ترس خدا ترک کند، خداوند چنان ایمانی به او عطا کند که شیرینی اش را در دل خویش احساس کند.