یکی از آدرس‌های غلطی که سال‌هاست اقتصادخوانده‌های تحت تاثیر سرمایه‌داری به سیاستمدارها دادن، اینه که «علت تورم، همیشه و همه‌جا نقدینگی هست»؛ لذا اگر می‌خواهید تورم رو کنترل کنید، برید نقدینگی رو کنترل کنید. یه سری نمودار هم می‌کشن نشون می‌دن نقدینگی و تورم با هم بالا و پائین میشن، بعد نتیجه می‌گیرن نقدینگی، تورم رو برده بالا.

حالا خوب دقت کنید...

فرض کنید شما یه تولیدکننده جاروبرقی هستید. برای تولید جارو برقی، یه سری مواد اولیه نیاز دارید. بخشی از این مواد اولیه، قطعاتی مثل موتور هست که شاید وارداتی باشه، بخشی هم فلزات و محصولات پتروشیمی که از داخل باید بخرید.

فرض کنید شما هر ماه 10 میلیارد تومن می‌دید مواد اولیه می‌خرید. 5 میلیارد تومن برای مواد اولیه وارداتی، 5 میلیارد تومن هم برای مواد اولیه داخلی.

روشنه که مواد اولیه وارداتی رو باید با ارز بخرید. ارز دست کیه؟ صادرکننده‌ها. یعنی اون 5 میلیارد تومن رو باید بدید صادرکننده، ازش دلار بخرید، بعد قطعات مورد نیازتون رو وارد کنید. 

حالا فرض کنید قیمت دلار 10 هزار تومن هست. یعنی در واقع شما با 5 میلیارد تومن، 500 هزار دلار قطعات وارد می‌کنید. ناگهان صادرکننده‌ها، دلار رو می‌کنن 40 هزار تومن. اینجا دیگه شما برای خرید همون قطعات به قیمت 500 هزار دلار، باید بجای 5 میلیارد تومن، 20 میلیارد تومن پرداخت کنید!

حالا بریم سراغ مواد اولیه داخلی. می‌دونیم که متاسفانه مواد اولیه ایرانی مثل فلزات و محصولات پتروشیمی که توی تولید جاروبرقی نیازه، به قیمت جهانی ضربدر دلار به داخل فروخته میشه. با 4 برابر شدن دلار، قیمت مواد اولیه ایرانی هم برای شما 4 برابر میشه! یعنی اینجا هم به جای 5 میلیارد تومن، باید 20 میلیارد تومن بدید.

حالا چی شد؟ هزینه ماهیانه شما برای خرید مواد اولیه، از 10 میلیارد تومن، شد 40 میلیارد تومن!

خب قبلاً با 10 میلیارد مواد مورد نیازتون رو می‌خریدید. الان با گرونی دلار، 30 میلیارد تومن کم دارید. این 30 میلیارد رو از کجا بیارید؟ به ذهنتون می‌رسه برید بانک وام بگیرید. به وامی که بابت خرید مواد اولیه و... پرداخت میشه، میگن «وام سرمایه در گردش». حالا به محض اینکه بانک به شما وام داد، نقدینگی ایجاد میشه!

برخی معتقدند چون نقدینگی علت تورم هست، بانک‌ها وام ندن! حالا هزینه‌های تولید شما رفته بالا، وام هم نمیدن. چکار می‌کنید؟ ناچارا تولید رو کاهش می‌دید.

مردم چه بلایی سرشون اومده؟ قیمت جاروبرقی شما حداقل 4 برابر شده. ندارن بخرن، بیخیال میشن. اما طرف مجبوره برای جهیزیه دخترش بخره. میره وام بگیره. میره بانک، برای کنترل نقدینگی بهش وام نمیدن! نتیجه چی میشه؟ شما دیگه همون تعداد کم جاروبرقی هم که تولید کردی، نمی‌تونی بفروشی. بعد چی میشه؟ دیگه فلزات و محصولات پتروشیمی مصرف نمی‌کنی و شرکت‌های فولادی و پتروشیمی راحت می‌تونن محصولاتشون رو خام صادر کنن! حالا دیدید چطور افزایش قیمت دلار و فروش دلاری مواد اولیه، با نابود کردن تولید و بازار داخلی، ما رو خام فروش می‌کنه؟!

حالا فرض کنیم بانک‌ها وام بدند (که توی چند سال اخیر خیلی کم دادن و هم مردم و هم تولیدکننده‌ها دارن از کمبود نقدینگی خفه میشن). با پرداخت وام، نقدینگی زیاد میشه! بعد اقتصاددان‌ها میان میگن دیدید نقدینگی تورم درست کرد؟ حالا یه سوال: این اقتصاددان‌ها به نفع کی دارن کار می‌کنن؟ یه نکته مهم دیگه هم هست. این سیاست، مردم رو هم فقیر می‌کنه، هم بدهکار!