رهبر فرزانه انقلاب، طی سالیان گذشته قریب به ۴۰ نوبت موضوع کلیدی «تقویت پول ملی» را گوشزد و مطالبه کرده‌اند، متن بیانات کلیدی ایشان در این زمینه خواهد آمد.

«ارزش پول ملی» از منظر فنی، به دو نسبت ارجاع دارد: نسبت ارزش ریال به ارزهای خارجی، و نسبت ارزش ریال به کالاها و خدمات. اولی قدرت تأمین داخلی را در برابر کالاهای جهانی نشان می‌دهد، و دومی قدرت خرید و رفاه عمومی مردم را.

سرطان مهلک و خانمان‌سوز کاهش ارزش ریال، برای کسانی که طی سالیان متمادی به ضرورت و اقتضای جایگاه‌های اجرایی و تقنینی متولیان اقتصادی کشور بوده‌اند، معمولا به حد شایسته حساسیت‌برانگیز نبوده است؛ اما اکنون اقتصاد ایران در شرایط خاصی است. سوگمندانه می‌توان گفت، ارزش ریال، در سال اول از چهارساله اول هیچ دولتی، چنین کاهشی را تجربه نکرده است. ضمن اینکه این موضوع تا آنجا مهم بوده که در حکم تنفیذ جناب آقای دکتر رئیسی مورد تصریح رهبر فرزانه انقلاب قرار گرفته است.

تجربه نشان می‌دهد، نگاه رهبر انقلاب به مؤلفه‌های کلیدی و گفتمانی اقتصاد، به‌هیچ‌وجه یک نگاه سطحی و بسیط نیست، و اتفاقا ـ هم در پی‌آمد تجربه قویم تشکیلاتی و اجرایی طی بیش از پنج دهه، و نیز مباحثه با بزرگانی مانند مرحوم آیت‌الله‌العظمی شاهرودی (که شاگرد بلافصل مرحوم شهید صدر بودند) ـ نگاهی نواندیش و نکته‌سنج است. برای نمونه ایجاد و توسعه ادبیات و گفتمان «اقتصاد مقاومتی»، موضوع‌شناسی در پدیده‌های نو مانند نگاه بدیع به «سپرده‌های بانکی» (قائل بودن به ودیعه‌گذاری در بانک‌ها به‌جای قرض در ادبیات مصطلح فقهی)، و همچنین نگاه فوق‌العاده ایشان به ابعاد گوناگون اقتصاد سیاسی ـ ازجمله جعل کلیدواژه «جادوی پولی و مالی» در سال ۱۳۹۵ ـ تنها چند مورد از توان ذهنی و علمی معظم‌له در موضوعات اقتصادی را نمایان می‌کند.

خواهیم دید که عبارت «تقویت پول ملی»، اول‌بار در سال ۱۳۷۵ مورد تأکید ایشان قرار گرفته، و از آن هنگام تاکنون بارها تکرار شده، و هرچه به زمان حاضر نزدیک شده‌ایم، پربسامدتر شده است، تا آنجا که ۲۷ نوبت از این هشدارها از سال ۱۳۹۶ تاکنون بوده، و تا آنجا که در حکم تنفیذ آیت‌الله رئیسی، برای اولین‌بار به‌صورت مصرّح در حکم تنفیذ یک رئیس‌جمهور مورد تأکید قرار گرفته است.

در ادامه، بیانات ایشان بدون تحلیل، و جرح و تعدیل، و با ذکر زمان و منبع، عینا خواهد آمد، امید که مورد استفاده پژوهشگران و سیاستگذاران قرار گیرد.

۱۴۰۲/۱/۱ | یکی از مشکلات اقتصاد ما "وابستگی به دلار" است. بعضی از کشورهایی که تحریم شدند، وابستگی خودشان را به دلار قطع کردند، وضعشان بهتر شد. ما الآن کشورهایی را می‌شناسیم ــ نمی‌خواهم اسم بیاورم ــ که مورد تحریم‌های شدید غرب قرار گرفتند و رابطه‌شان با سوئیفت ــ که یک سازوکار بین‌المللی غربی است ــ قطع شد، دلار را کنار گذاشتند، با پول‌های محلّی معامله کردند و صادرات و واردات انجام دادند، وضعشان بهتر شد؛ این کار را ما هم باید بکنیم.

15/۱۲/1401 | ما امروز مشکل داریم؛ هم در زمینه‌ی "ارزشِ پولِ ملّی‌مان" مشکل داریم، هم در زمینه‌ی "تورّم و گرانی" مشکل داریم. از همه‌ی راه‌های ممکن اقتصادی بایستی مسئولین استفاده کنند. 

26/۱۱/1401 | کمبودهای ما، ضعف‌های ما، کم نیست. بعضی‌اش را مردم احساس می‌کنند، می‌فهمند؛ خب گرانی هست، تورّم هست، کاهشِ ارزشِ پولِ ملّی هست؛ اینها ضعف است؛ اینها را ما داریم. 

28/۰۴/1401 | ایشان در دیدار با رئیس‌جمهور روسیه با تأیید سیاست جایگزینی پول‌های ملی در روابط دو کشور و استفاده از ارزهای دیگر به‌جای دلار، گفتند: دلار را باید به‌تدریج از مسیر معاملات جهانی خارج کرد و این کار به‌صورت تدریجی، ممکن است. 

06/۰۶/1400 | "کاهش ارزش پول ملّی" هست که این یکی از آن چیزهایی است که انسان واقعا خجالت‌زده می‌شود از این قضیّه... یک نکته‌ی مهمّ دیگر در مسئله مشکلات اقتصادی ما، مسئله‌ی کنترل نظام بانکی است در خصوص مسئله‌ی خلق پول و تولید نقدینگی. آن چیزی که صاحب‌نظران اقتصادی به ما گزارش می‌دهند و منعکس می‌کنند، این است که می‌گویند: خلق پول بایستی در نسبت با تولید انجام بگیرد؛ اگر این نسبت وجود نداشت، بایستی جلوی خلق پول گرفته بشود، جلوی تولید نقدینگی باید گرفته بشود؛ یعنی بِجِد این مسئله را اهمّیّت بدهند. اگر در این زمینه درست عمل بشود، این برکات زیادی خواهد داشت: جلوگیری از تورّم، رونق تولید، رونق اشتغال، تقویت پول ملّی و از این قبیل چیزها، این یکی از آن نکات مهمّی است که به نظر من روی آن بایستی تکیه کرد. 

12/۰۵/۱400 | (حکم تنفیذ رئیس‌جمهور) امروز میهن عزیزمان، تشنه‌ی خدمت و آماده‌ی حرکت جهشی در همه‌ی عرصه‌ها، و نیازمند مدیریّتی باکفایت و جهادی و دانا و شجاع است که بتواند توانمندی‌های آشکار و نهفته‌ی ملّت، به‌ویژه جوانان را که بسیار فراتر از مشکلات است، بسیج کرده و به میدان کار و تلاش سازنده آورَد؛ موانع را از سر راه تولید بردارد؛ سیاست "تقویت پول ملّی" را بِجِد دنبال کند، و قشرهای متوسّط و پایین جامعه را که سنگینیِ مشکلات اقتصادی بر دوش آنها است، توانمند سازد.

01/۰۱/1400 | قدرت خرید مردم که این [همان] مسئله‌ی "ارزش پول ملّی" است و یک نکته‌ی بسیار مهمی است که در جای خود بایستی اهل‌فن درباره‌ی آن بحث کنند... در خود مسئله‌ی اقتصاد کارهای مهمّی هست؛ رشد تولید ملّی، رشد سرمایهگذاری ملّی، تقویت پول ملّی، مسئلهی تورّم و امثال اینها در ذیل عنوان اقتصاد است. 

30/۱۲/1399 | "جهش تولید" اگر به‌درستی در کشور اتّفاق بیفتد ـ که ان‌شاءالله اتّفاق خواهد افتاد ـ هم تأثیرات عمیق اقتصادی در کشور می‌گذارد ـ در مورد ارزش پول و بقیّه‌ی مسائل عمده‌ی اقتصادی تأثیر می‌گذارد ـ و هم علاوه‌ی بر آنها موجب اعتمادبه‌نفس ملّی می‌شود، موجب رضایتمندی عمومی مردم می‌شود، تضمین‌کننده‌ی امنیّت ملّی می‌شود.

19/۱۰/۱39۹ | این ملّت می‌تواند، هم در زمینه‌ی اقتصادی، هم در زمینه‌ی مسائل تولید و مسائل ارزش پول، هم در زمینه‌ی مسائل فرهنگی، هم در زمینه‌ی مسائل سیاسی، هم در زمینه‌ی مسائل نظامی و امثال اینها موفّق بشود. 

02/۰۶/1399 | تولید، همان‌طور که ما هم اشاره کردیم، دوستان هم اشاره کردید، کلید اصلی است برای اشتغال، برای معیشت، برای کاهش تورّم، برای ایجاد ارزش پول ملّی. "تولید" واقعا مادر همه‌ی اینها است... موضوع سومی که در بخش مربوط به اقتصاد می‌خواهم عرض بکنم، مسئله‌ی ارزش پول ملّی است که خب این هم بی‌ارتباط به آن بحث‌های قبلی نیست؛ البتّه ارزش پول ملّی علی‌الاصول یک چیزی است که به رشد تولید کشور و رشد توسعه‌ی کشور و رشد اقتصادی و تقویت بنیه‌ی اقتصادی کشور ارتباط دارد؛ عمدتا این است، لکن یک چیزهایی هم در حاشیه‌ی این وجود دارد. البتّه اگر ما بتوانیم تولید را تقویت کنیم، پول ملّی به طور طبیعی تقویت خواهد شد؛ اگر بتوانیم بنیه‌ی اقتصاد را قوی کنیم، پول ملّی طبعا تقویت خواهد شد و تقویت پول ملّی در امر معیشت مردم، یک تأثیر فوق‌العاده‌ای دارد دیگر؛ تأثیر مستقیم در امر معیشت مردم دارد، لکن در کنار آن کارهای بلندمدّت ـ که تقویت بنیه‌ی اقتصادی کار کوتاه‌مدّتی نیست ـ بعضی از کارهای کوتاه‌مدّت هم وجود دارد... یکی اینکه مشخّص شده است که دخالت‌های بدخواهانه‌ای در کار ارز می‌شود که اینها در کاهش قیمت پول ملّی و ارزش پول ملّی تأثیر می‌گذارد. بعضی از دخالت‌ها، دخالت‌های بدخواهانه است؛ بعضی بدخواهانه نیست، [بلکه] سودجویانه است. اعلام شد که ۲۷ میلیارد دلار پول صادراتی است که برنگشته؛ خب این مسئله‌ی مهمّی است. البتّه گاهی اوقات این برنگشتن به‌خاطر یک عوامل منطقی است که برنمی‌گردد؛ امّا گاهی هم به‌خاطر این است که مثلا فرض کنید این پول را، این ارز را این جناب، برده در فلان کشور زمین خریده، ملک خریده، آنجا رفته کارهایی مانند اینها کرده؛ این قابل‌قبول نیست. حالا گزارش‌هایی در این زمینه هست که در یکی از کشورهای همسایه‌ی ما، بیشترین تعداد ملکی که خریداری شده، مربوط به ایرانی‌هایی است که آنجا ملک خریده‌اند؛ خب این اصلا قابل‌قبول نیست. یا اگر بخواهند این را صرف کنند برای واردات کالاهای غیرلازم، یا کالاهای تجملی و به‌کلی غیر مورد انتفاع که نمونه‌اش را عرض کردم؛ یک گوشی تلفن تجملی‌ای را از آمریکا آورده‌اند و نیم میلیارد، پانصد میلیون یورو صرف این کار بشود؛ حالا تعجّب هم می‌کنم که چطور آنها که این همه تحریم می‌کنند ما را، این یکی را و امثال اینها را ما در تحریم نداریم! اینها واقعا کارهایی است که قابل‌قبول نیست. یکی این است، یکی هم برخی از تصمیم‌های نسنجیده‌ی بعضی از دستگاه‌ها است. البتّه خوشبختانه بانک مرکزی فعّالیّتهای خوبی را در این زمینه انجام داده و شروع کرده و دنبال می‌کنند که همه هم باید به آن کمک کنند؛ به نظر ما همه‌ی دستگاه‌های دولتی باید به بانک مرکزی کمک کنند؛ چون مباشرتا مسئله‌ی پول و ارز، کاهش ارزش پول یا افزایش ارزش پول به سیاست‌های آنها ارتباط پیدا می‌کند؛ لذا همه باید کمک کنند تا بانک مرکزی بتواند کارش را انجام بدهد، خوشبختانه کارهای خوبی هم دارد انجام می‌شود.

10/۰۵/۱399 | بعد هم مسئله‌ی حفظ ارزش پول ملّی است؛ اینکه این ارز همین‌طور افسار پاره کند و قیمتش روزبه‌روز بالا برود، چیز بسیار بدی است، این جزو کارهای کوتاه‌مدّت است که بایستی [مسئولین] انجام بدهند. البتّه من اطّلاع دارم بانک مرکزی تلاش‌های زیادی دارد می‌کند و ان‌شاءالله موفّق هم خواهد شد و این هم به بنده گزارش شده از جاهای مطمئن که این [موضوع] بیش از آنچه دلایل اقتصادی داشته باشد، دلایل امنیّتی - سیاسی دارد - نه اینکه دلایل اقتصادی نداشته باشد؛ امّا [عمده] دلایل امنیّتی و سیاسی است - که خب اگر این [طور] باشد باید جدّاً مقابله بشود؛ کسانی هستند که به این آتش‌افروزی، دامن می‌زنند. 

ادامه دارد...