«دشمن‌شناسی» از مفاهیمی است که در آیات و روایات اسلامی، موردتوجه قرار گرفته است و بر هوشیاری همیشگی مؤمن و دشمن‌شناسی او تأکید شده و تبرّی از دشمن که لازمه‌ی آن دشمن‌شناسی است، در زمره‌ی فروع دین قرار دارد. علمای شیعه نیز به پیروی از معارف و احکام دینی، توجه و اهتمام زیادی را صرف معرفی دشمن و موضع‌گیری در قبال آن در طول تاریخ داشته‌اند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بخش معتنابهی از بیانات حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظّم رهبری به این موضوع اختصاص داشته است.

رهبر انقلاب بارها بر "کسب بصیرت، بصیرت‌زایی و بصیرت‌افزایی" که از ضروریات دشمن‌شناسی به‌خصوص در طوفان حوادث‌اند تأکید کرده‌اند. ایشان، شناخت انواع و اقسام حیله‌های دشمن و معرفی آنها و آگاه‌کردن ملت را بارهاوبارها به مسئولان و مردم گوشزد کرده‌اند.

"شناخت دشمن و بیان شیوه‌های مقابله با آن" ‌یکی از مباحث مهمی است که در قرآن کریم بیان شده است. از نگاه قرآن، دشمن به چند دسته تقسیم می‌شود؛ مانند شیطان، یهود، مشرکان، منافقان، کافران و بعضی از همسران و فرزندان. شیوه‌های کلی مبارزه دشمنان نیز از منظر قرآن، موارد مختلفی است که از آن جمله است: ایجاد تردید و تحیّر به‌منظور سست نمودن اعتقادات، ایجاد اختلاف و تفرقه برای ازبین‌بردن اتحاد و ایجاد شکاف در صفوف مستحکم مؤمنان، جنگ روانی می‌باشد. هدف دشمنان از چنین رفتارهایی، القای یأس و ناامیدی در مردم و روی برگرداندن از اولیاءالله و دستورات الهی می‌باشد. از سوی دیگر، قرآن کریم راهبُردهای متعددی را برای مبارزه با دشمنان ارائه نموده است که برخی از آنها عبارت‌اند از: «تجهیز به قدرت ایمان»، «افزایش قدرت نظامی»، «ممنوعیت دوستی با بیگانگان و جهاد و مبارزه».