یکی از مهمترین موارد استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای، تولید برق از طریق نیروگاههای اتمی است. کارشناسان با توجه به پایانپذیر بودن منابع فسیلی و روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی، استفاده از انرژی هستهای برای تولید برق را امری ضروری و لازم میدانند و ساخت چند نیروگاه اتمی را دنبال میکنند.
هر روز بر دامنه استفاده از فناوری هستهای و به ویژه انرژی هستهای افزوده میشود. کاربرد انرژی در بخشهای مختلف به گونهای است که اگر کشوری فناوری هستهای را نهادینه کند، در بسیاری از حوزههای علمی و صنعتی، ارتقا پیدا و مسیر توسعه را با سرعت طی میکند. با وجود این همه فواید، آیا مردم ایران میتوانند از داشتن این علم خودداری کنند؟
اگر نگاهی به کارنامه دستآوردهای انقلاب اسلامی بیندازیم، خواهیم دید یکی از مهمترین و اثرگذارترین این دستآوردها، دستیابی به فناوری هستهای است.
دانش تبدیل اورانیوم طبیعی که در طبیعت وجود دارد، از طریق شکافت اتمها به اورانیوم غنی شده که دارای انرژی بسیار زیاد است، فناوری هستهای نام دارد. فرایند تهیه سوخت هستهای از اورانیوم، فرایند بسیار پیچیده و ظریفی است و دانش انجام این کار، از دانشهای پیشرفته بشری است. تبدیل اورانیوم به اورانیوم غنی شده، راههای مختلفی دارد که دو نوع رایج آن از طریق دستگاههای سانتریفیوژ و لیزر است.
کشورهای قدرتمند جهان، دانش هستهای را انحصاری کردهاند و به راحتی اجازه دسترسی دیگران به این دانش را نمیدهند. در مقطع کنونی حدود ده کشور این دانش را در اختیار دارند. به خاطر اهمیت فراوان فناوری هستهای در تولید انرژی و نیز در حوزههای مختلف، این دانش یکی از علوم بسیار اثرگذار در دنیای امروز به شمار میرود. برای اینکه با کارکردهای این فناوری بیشتر آشنا شوید، به تعدادی از موارد استفاده فناوری هستهای اشاره میکنیم.
یکی از مهمترین موارد استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای، تولید برق از طریق نیروگاههای اتمی است. کارشناسان با توجه به پایانپذیر بودن منابع فسیلی و روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی، استفاده از انرژی هستهای برای تولید برق را امری ضروری و لازم میدانند و ساخت چند نیروگاه اتمی را دنبال میکنند. ایران هر ساله حدود هفت هزار مگاوات برق نیاز دارد. نیروگاه اتمی بوشهر هزار مگاوات برق را در صورت راهاندازی تأمین میکند و احداث نیروگاههای دیگر برای رفع این نیاز ضروری است. برای تولید میزان برق، حدود 190 میلیون بشکه نفت خام مصرف میشود که در صورت تأمین از راه انرژی هستهای، سالانه پنج میلیارد دلار صرفهجویی خواهد شد.
در کشورهای پیشرفته صنعتی، از انرژی هستهای به صورت گسترده در پزشکی استفاده میکنند. با توجه به شیوع برخی بیماریها، از جمله سرطان، ضرورت تقویت طب هستهای در کشورهای در حال توسعه، هر روز بیشتر میشود. موارد زیر از مصادیق تکنیکهای هستهای در علم پزشکی است:
تهیه و تولید کیتهای رادیو دارویی، برای مراکز پزشکی هستهای، تهیه و تولید رادیو دارویی، جهت تشخیص بیماری تیروئید و درمان آنها، تهیه و تولید کیتهای هورمونی، تشخیص و درمان سرطان پروستات، تشخیص سرطان کولون، روده کوچک و برخی سرطانهای سینه، تصویربرداری بیماریهای قلبی، تشخیص عفونتها و التهاب مفصلی.
تکنیکهای هستهای برای شناسایی حوزههای آب زیرزمینی و هدایت آبهای سطحی و زیرزمینی و کشف و کنترل نشت و ایمنی سدها مورد استفاده قرار میگیرد. در شیرین کردن آبهای شور نیز انرژی هستهای کاربرد دارد.
شیرین سازی آب شور دریا از دیگر مزایای فناوری هستهای است. میتوان به هر واحد نیروگاه اتمی هزار مگاواتی، یک واحد شیرین سازی آب شور به ظرفیت صد هزار متر مکعب در روز متصل کرد و آب شور از دریا به وسیله پمپ به واحد شیرین سازی آب شور هدایت کرد. در این واحد، از حرارت تولید شده به وسیله راکتور برای تقطیر کردن آب استفاده میشود. آب تقطیر شده پس از طی مراحلی به آب آشامیدنی تبدیل میشود.
انرژی هستهای در بخش صنایع غذایی و کشاورزی هم کاربردهای بسیاری دارد. از انرژی هستهای در حوزههای کشاورزی و صنایع غذایی استفادههای بسیار فراوانی صورت میگیرد. موارد عمده استفاده در این بخش عبارت است از: جلوگیری از جوانه زدن محصولات غذایی، کنترل و از بین بردن حشرات، به تأخیر انداختن زمان رسیدن محصولات، افزایش زمان نگهداری، کاهش میزان آلودگی میکروبی، از بین بردن ویروسهای گیاهی و غذایی، طرح باردهی و جهش گیاهانی چون گندم و برنج و پنبه.
تکنیکهای هستهای در حوزه دام پزشکی موارد مصرفی ای چون تشخیص و درمان بیماریهای دامی، تولیدمثل دام، اصلاح نژاد و دام، تغذیه، بهداشت و ایمن سازی محصولات دامی و خوراک دام دارد.
هر روز بر دامنه استفاده از فناوری هستهای و به ویژه انرژی هستهای افزوده میشود. کاربرد انرژی در بخشهای مختلف به گونهای است که اگر کشوری فناوری هستهای را نهادینه کند، در بسیاری از حوزههای علمی و صنعتی، ارتقا پیدا و مسیر توسعه را با سرعت طی میکند. با وجود این همه فواید، آیا مردم ایران میتوانند از داشتن این علم خودداری کنند؟
انرژی هستهای حق مسلم ماست
بیست فروردینماه سال 1385، خبر دستیابی ایران به فناوری غنیسازی اورانیوم و راه اندازی یک زنجیره کامل غنیسازی در نطنز اعلام شد. در پی این خبر با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به پاس قدردانی از تلاشهای افتخارآمیز دانشمندان جوان ایران اسلامی، بیستم فروردین ماه، مقارن با تکمیل چرخه سوخت هستهای، در تقویم رسمی ایرانیان روز ملی فنآوری هستهای نام گرفت.
این موفقیت بزرگ بیش از هر چیز مرهون تصمیمات و سیاستهای مدبرانه و دوراندیشانهای بوده که توسط مسئولان عالی رتبه نظام، در رفع تعلیق از تأسیسات هستهای کشورمان صورت گرفته و نشان داد پایداری و مقاومت در مقابل خواستههای نامشروع دیگران و خودباوری و اعتماد نیروهای خلاق کشور میتواند قلههای دانش پیشرفته هستهای در حداقل زمان ممکن فتح شود.
دستیابی ایران به این نوع فناوری، با وجود محاصره شدید اقتصادی غرب، نشانه اراده ملت بزرگ ایران برای رسیدن به قلههای پیشرفت علمی است که در نهایت استقلال ملی ایران را تضمین خواهد کرد.
بدون شک ایران در گذر تاریخ به علت تمدن هفت هزار ساله خود، خدمات شایستهای در زمینههای علوم ریاضی، نجوم، جغرافیا و شعر و ادب داشته و باید از دادههای علمی دنیا برای بازسازی تمدن کهن خود که با آموزههای دینی همراه است، استفاده کند.
با اینکه امریکا و برخی کشورهای غربی با بهرهگیری از ابزارهای شورای امنیت تلاش کردند تا ایران را از حق طبیعی خود در برخورداری از فناوری هستهای محروم کنند؛ اما ملت ایران تصمیم قاطع خود را در زمینه این فنّاوری اتخاذ کرده و تحت تأثیر فشارهای خارجی از موضع ملی و منسجم خود عقبنشینی نخواهد کرد.
باور ملت ایران بر این است که امریکا و غرب میکوشند تا این فناوری حیاتی را تنها در انحصار خود داشته باشند تا کشورهای اسلامی و جهان سوم را وادار به تبعیت از خود بکنند. تلاشهای کشورمان در بومی کردن فناوری هستهای، طلسم انحصارطلبیهای امریکا و کشورهای حامیاش را شکست و اعتماد به نفس تازهای در جان کشورهای جهان سوم دمید. حالا تمام کشورها میدانند اگر بکوشند، آنها هم میتوانند پیشرفت کنند. اکنون بسیاری از کشورها فهمیدهاند که موفقیت ایران در فناوری هستهای و بسیاری از علوم دیگر به خاطر انقلاب اسلامی است، انقلابی که مردم ایران را زنده و ملتهای به خواب رفته را بیدار کرد.