انقلاب اسلامی ایران، از جمله پدیده‌های تاریخی است که موج عظیمی در دنیا ایجاد کرده و با وجود گذشت چندین سال از وقوع آن، دورترین نقاط جهان را در برگرفته است. بررسی جامع دستاوردهای انقلاب و نظام جمهوری اسلامی در طول چهار دهه از عمر خود، نیازمند تحقیقات مفصلی است؛ اما به طور اجمال، به برخی از این دستاوردها اشاره می‌شود:

در هر انقلاب و نظام سیاسی، عناصر مختلفی به عنوان مؤلفه‌های آن مطرح است که مجموعه آنها در حفظ، تداوم، رشد و جهت‌گیری آن انقلاب تأثیرگذار است. برخی از این مؤلفه‌ها به خاطر تفاوت ارزشی، نسبت به سایر مؤلفه‌ها از اهمیت بیشتری برخوردارند که یکی از مهم‌ترین آنها در هر انقلاب و نظامی، نتایج، ثمرات و دستاوردهای آن است که در ایجاد مقبولیت - به عنوان یکی از ارکان نظام - نقش اصلی را ایفا می‌کند.

بر این اساس، علی‌رغم اهمیت این نکته که منشأ نظام، برخاسته از مبانی دینی یا غیر دینی است، مهم‌ترین ملاک داوری مردم در کارآمدی یک نظام و مقبولیت‌سازی، عملکرد آن نظام است که در قالب دستاوردهای آن نظام مشخص می‌گردد. قضاوت مردم بیش از آنکه بر اساس مبانی نظری باشد، بر اساس عملکرد است و هر نظامی عملکردی بهتر و دستاوردهای بیشتری داشته باشد، کارآمدتر خواهد بود. از این رو، دفاع از ساختار سیاسی مبتنی بر یک اندیشه نظری، زمانی امکان‌پذیر می‌شود که آن نظام در مقام عمل، درستی، کارایی، کارآمدی و اثربخشی، خود را با ظهور و بروز دستاوردهای خود به اثبات برساند.

انقلاب اسلامی ما نیز از این قاعده مستثنا نبوده است و پس از پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت، نسبت به عملکرد خود بی‌تفاوت نبوده است و به فرموده مقام معظم رهبری (حفظه الله) در بیانیه گام دوم: «انقلاب اسلامی پس از نظام‌سازی، به رکود و خموشی دچار نشده و نمی‌شود و میان جوشش انقلابی و نظم سیاسی و اجتماعی، تضاد و ناسازگاری نمی‌بیند؛ بلکه از نظریه نظام انقلابی تا ابد دفاع می‌کند».

دستاوردهای چهل ساله انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی ایران، از جمله پدیده‌های تاریخی است که موج عظیمی در دنیا ایجاد کرده و با وجود گذشت چندین سال از وقوع آن، دورترین نقاط جهان را در برگرفته است. بررسی جامع دستاوردهای انقلاب و نظام جمهوری اسلامی در طول چهار دهه از عمر خود، نیازمند تحقیقات مفصلی است؛ اما به طور اجمال، به برخی از این دستاوردها اشاره می‌شود:

1. دستاوردهای فرهنگی و علمی

«فرهنگ» از مهم‌ترین عرصه‌های زندگی بشری است و خاستگاه اصلی انقلاب اسلامی ایران، تحقق اسلام ناب محمدی (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده. از جمله مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگی و علمی انقلاب اسلامی ایران عبارت است از:

 - افزایش نرخ سواد از 47 درصد به 93 درصد در سال 90

 - افزایش دانش‌آموزان دوره متوسطه از 23 درصد به 85 درصد

 - افزایش فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از 310000 نفر به 5474000 نفر

 - افزایش تعداد دانشجویان از 170000 نفر به 4000000 نفر

 - افزایش تعداد دانشجویان دکتری تخصصی با رشد 60 برابری از 9458 نفر به 580638 نفر

-  ساخت هواپیما و بالگرد سبک و نیمه سنگین

-  پرتاب ماهواره، ساخت کشتی و تولید انواع قایق برای اولین بار در تاریخ کشور

 - ارتقاء رتبه جهانی تولید علم ایران از 53 به 16 در جهان

-  رشد روزافزون و حضور فعال در عرصه‌های علمی با بیش از ۲۶۱۹۶ اختراع در کشور

 - کسب رتبه اول در میان ۵۷ کشور اسلامی از لحاظ علمی و پژوهشی و ثبت اختراع

 - دستیابی به فناوری و دانش کامل چرخه سوخت هسته‌ای و قرار گرفتن در ردیف پنج کشور برتر جهان

-  ورود موفقیت‌آمیز و هم‌زمان با سایر کشورهای پیشرفته به عرصه علوم جدید

 - افزایش تعداد پزشکان از ۱۵ هزار نفر پیش از انقلاب به بیش از ۱۱۱۰۰۰ نفر و رفع کامل نیاز کشور به جذب پزشک خارجی

مقام معظم رهبری (درباره رشد علمی چشمگیر در کشور) می‌فرمایند: «بحمدالله استعداد علم و تحقیق در ملت ما از متوسط جهان بالاتر است. اکنون نزدیک به دو دهه است که رستاخیز علمی در کشور آغاز شده و با سرعتی که برای ناظران جهانی غافلگیرکننده بود؛ یعنی یازده برابر شتاب رشد متوسط علم در جهان، به پیش رفته است».

2. دستاوردهای سیاسی

انقلاب اسلامی در عرصه سیاسی ثمرات و نتایج پرباری را به همراه داشته است. مهم‌ترین دستاوردهای سیاسی نظام برخاسته از انقلاب اسلامی ایران عبارت است از:

-  سرنگونی نظام 2500 ساله شاهنشاهی

-  تحقق مردم‌سالاری دینی و افزایش بینش و مشارکت سیاسی مردم با برگزاری سالانه یک انتخابات به طور میانگین

-  صدور انقلاب اسلامی با تأثیرگذاری بر بیداری اسلامی منطقه

 - ایجاد ثبات، امنیت و استقلال

مقام معظم رهبری (حفظه الله) در تبیین دستاوردهای انقلاب اسلامی می‌فرمایند: «انقلاب به یک انحطاط تاریخی طولانی پایان داد و روحیه و باور «ما می‌توانیم» را به همگان منتقل کرد. به برکت تحریم دشمنان، اتکا به توانایی داخلی را به همه آموخت و این منشأ برکات بزرگ شد.»

معظم له در ادامه به برخی از این برکات اشاره می‌کنند که عبارتند از:

الف) ثبات و امنیت کشور و تمامیت ارضی و حفاظت از مرزها را که آماج تهدید جدی دشمنان قرار گرفته بود، ضمانت کرد.

ب) مشارکت مردمی را در مسائل سیاسی مانند: انتخابات، مقابله با فتنه‌های داخلی، حضور در صحنه‌های ملی و استکبارستیزی به اوج رسانید.

ج) بینش سیاسی آحاد مردم و نگاه آنان به مسائل بین‌المللی را به گونه شگفت‌آوری ارتقا داد.

د) نماد پر ابّهت و با شکوه و افتخارآمیز ایستادگی در برابر قلدران و زورگویان و مستکبران جهان، روز به روز برجسته‌تر شد.

ه) ملت ایران در فضای حیات‌بخش انقلاب توانست نخست دست نشانده آمریکا و عنصر خائن به ملت را از کشور برانَد و پس از آن هم تا امروز از سلطه دوباره قلدران جهانی بر کشور، با قدرت و شدت جلوگیری کند.

3. دستاوردهای اقتصادی

مروری گذرا بر وضعیت اقتصادی قبل از انقلاب، نمایانگر واقعیت‌های تلخی پیرامون وضعیت نامطلوب اقتصادی رژیم پهلوی است.

انقلاب اسلامی با گذر از این دوران، موجب تحقق دستاوردهای اقتصادی مطلوبی شد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

-  شش برابر شدن راه‌های کشور (36 هزار کیلومتر به 210 هزار کیلومتر)

-  دو برابر شدن میزان راه آهن کشور (چهار هزار و ششصد کیلومتر به ده هزار کیلومتر)

-  بیست برابر شدن ظرفیت بنادر کشور

-  سی برابر شدن سدهای مخزنی کشور (از 13 سد به 400 سد)

-  چهارده برابر شدن تولید برق کشور و برق دار شدن 9/99 درصد روستاها

 - دسترسی2/96 درصد مردم به آب تصیفه شده

 - توسعه صنعت گاز و افزایش استفاده از گاز از 1 درصد به 72 درصد

-  سی و پنج برابر شدن تعداد مشترکین تلفن ثابت، (850 هزار اشتراک به 30میلیون اشتراک)

-  پنجاه و هفت برابر شدن صادرات غیرنفتی، افزایش صادرات غیر نفتی

-  سی برابر شدن تولید محصولات پتروشیمی

-  خودکفایی در تولید بنزین و عبور از تحریم

-  خودکفایی در تولید گندم

-  تأمین ۹۰ درصد از نیاز کشور به محصولات کشاورزی و استراتژیک نظیر گندم، برنج و جو

مقام معظم رهبری (حفظه الله) در بیانیه گام دوم به برخی از موارد چنین اشاره دارند: «آمار بزرگراه‌سازی و خانه‌سازی و ایجاد مراکز صنعتی و اصلاح امور کشاورزی و رساندن برق و آب و مراکز درمانی و واحدهای دانشگاهی و سدّ و نیروگاه و امثال آن به دورترین مناطق کشور، حقیقتاً افتخارآفرین است».

4. دستاوردهای اجتماعی

انقلاب اسلامی در عرصه اجتماعی نیز دستاوردهای بسیاری را نصیب کشور نمود که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:

مشارکت و همکاری‌های اجتماعی، گسترش عدالت، تربیت انسان‌های نمونه، ارتقای جایگاه زن در اجتماع و... 

مقام معظم رهبری، یکی از دستاوردهای انقلاب را مبارزه با بی‌عدالتی دانسته، معتقدند: «(انقلاب اسلامی) کفّه عدالت را در تقسیم امکانات عمومی کشور سنگین کرد. دستاوردهای مبارزه با بی‌عدالتی در این چهار دهه، با هیچ دوره دیگر گذشته قابل مقایسه نیست».

5. دستاوردهای نظامی

تا پیش از انقلاب اسلامی، تولیدات صنایع دفاعی ایران در حد تولید سلاح‌های سبک بود؛ اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دلیل نیازهای دفاع مقدس و تحریم کشورمان توسط قدرت‌های استکباری، خلاقیت‌های مخترعان جوان کشورمان شکوفا شد؛ چنان‌که اکنون قدرت صنایع نظامی و دفاعی ما، یکی از قدرت‌های برتر دنیاست. برخی از دستاوردهای کشور در این خصوص عبارت است از:

-  ساخت انواع سلاح‌ها و تجهیزات نظامی

-  خودکفایی در تولید و ساخت انواع هواپیماهای بدون سرنشین مدرن

-  ساخت انواع بالگرد

 - کسب رتبه پنجم جهانی در تعمیر انواع هواپیما و بالگرد

-  ساخت و تولید انواع موشک‌های بالستیک، دور بُرد زمین به زمین، زمین به هوا و انواع موشک‌های دریایی

-  ساخت انواع رادار با بُرد بیش از 1000 کیلومتر و پرتاب چندین ماهواره با سرنشین و بدون سرنشین به فضا

-  ساخت زیر دریایی، و انواع قایق‌های تندرو و قایق پرنده و تعمیر انواع ناو و ناوچه

 - ساخت و تعمیر انواع زره‌پوش و تانک

-  خودکفایی در ساخت انواع تجهیزات و سلاح‌های سبک، نیمه سنگین و سنگین

6. دستاوردهای بهداشتی

وضعیت بهداشت کشور از شاخصه‌های مهم توسعه ارزیابی می‌شود. مهم‌ترین دستاوردهای بهداشتی نظام برخاسته از انقلاب اسلامی ایران عبارت است از:

-  افزایش امید به زندگی در ایران از 54 سال به 75 سال؛ (بهبود رتبه از 142 به 63(

کاهش مرگ و میر کودکان از چهار و نیم درصد به یک و نیم درصد

8. دستاوردهای منطقه‌ای و بین‌المللی

انقلاب اسلامی ایران به عنوان انقلابی اجتماعی، افزون بر دستاوردهای داخلی، آثار و پیامدهای بسیاری در نظام بین‌الملل داشته که از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است. مهم‌ترین پیامد انقلاب، تأثیر بر روابط بین‌الملل می‌باشد. اثربخشی انقلاب اسلامی بر فرهنگ نظام بین‌الملل را می‌توان در این زمینه‌ها بررسی کرد:

استقلال‌خواهی و استکبارستیزی، بیداری اسلامی و فرهنگ‌سازی درباره وحدت تمدنی جهان اسلام و حفظ برتری نسبت به کشورهای منطقه.

یکی از مهم‌ترین ثمرات اولیه انقلاب اسلامی، شکستن فضای دوقطبی دنیا بود که مقام معظم رهبری (حفظه الله) در این بیانیه به آن اشاره فرموده، دو قطب را شکست خورده یا در حال مواجهه با چالش شدید می‌دانند: «آن روز که جهان میان شرق و غرب مادی تقسیم شده بود و کسی گمان یک نهضت بزرگ دینی را نمی‌برد، انقلاب اسلامی ایران، با قدرت و شکوه پا به میدان نهاد».

معظم له، نتیجه شکست فضای دوقطبی را ایجاد تقابل دوگانه اسلام و استکبار دانسته، معتقدند: «پس آنگاه انقلاب ملت ایران، جهان دو قطبی آن روز را به جهان سه قطبی تبدیل کرد و سپس با سقوط و حذف شوروی و اقمارش و پدید آمدن قطب‌های جدید قدرت، تقابل دوگانه جدید اسلام و استکبار، پدیده برجسته جهان معاصر و کانون توجه جهانیان شد».

بنابراین، انقلاب اسلامی ایران، نه تنها در تحولات مهم ایران تأثیرگذار بوده؛ بلکه فراتر از مرزهای ایران، در سطح منطقه راهبردی خلیج‌فارس و خاورمیانه و دیگر کشورهای اسلامی، تا دیگر نقاط جهان در غرب و شرق، دگرگونی‌های فکری و سیاسی پدید آورده و روابط و معادلات جهانی را متحول نمود تا جایی که به فرموده مقام معظم رهبری (حفظه الله): «مسیر جهان تغییر یافت و زلزله انقلاب، فرعون‌های در بسترِ راحت آرمیده را بیدار کرد».

معظم له، نتایج تغییر و تحولات جهانی پس از گذشت چهل سال از انقلاب را گسترش حضور قدرتمندانه سیاسی جمهوری اسلامی دانسته، معتقدند: «صحنه جهانی، امروز شاهد پدیده‌هایی است که تحقق یافته یا در آستانه ظهورند: تحرک جدید نهضت بیداری اسلامی بر اساس الگوی مقاومت در برابر سلطه آمریکا و صهیونیسم، شکست سیاست‌های آمریکا در منطقه غرب آسیا و زمین‌گیر شدن همکاران خائن آنها در منطقه، گسترش حضور قدرتمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در غرب آسیا و بازتاب وسیع آن در سراسر جهان سلطه».