خوش خلقی سرمایه بی‌هزینه‌ای است که با بودنش زندگی آرام و گوارا و در نبودش زندگی پر از تنش و تلخی است. احساس رضایت از زندگی، وابستگی بسیار زیادی به خوش اخلاقی زن و شوهر دارد. با وجود اخلاق خوش، انس زن و شوهر هر روز بیش از دیروز خواهد بود. یکی از نشانه‌های خانواده‌ای که مورد عنایت خاص خداوند قرار گرفته است، همین خوش اخلاقی است. 

درباره قدر و قیمت خوش اخلاقی همین بس که ملاک سنجش ایمان است. اگر می‌خواهید بدانید که چه اندازه در مسیر آفرینش خویش پیش رفته و به هدف خلقت نزدیک شده‌اید، باید سنگ محکی داشته باشید. یکی از اصلی‌ترین ملاک‌ها برای ارزیابی کمال و نقص ایمان، خوش اخلاقی است. مؤمن ملایم است و البته اولین عرصه بروز ملایمت و خوش اخلاقی نیز محیط خانه می‌باشد. اگر به نامه عمل مؤمن نگاه کنید، اولین چیزی که مشاهده خواهید کرد، خوش اخلاقی او است.

به قدری این صفت در دین‌داری انسان نقش مؤثری دارد که آن را نصف دین برشمرده‌اند. انسان خوش اخلاق، در ارج و مرتبت مانند کسی است که روزها روزه بدارد و شب‌ها را به عبادت بگذراند. کسی که با عوامل خلاف میل خود، مبارزه کرده و اجازه نمی‌دهد این عوامل او را عصبانی کند، مانند کسی است که شمشیر به دست گرفته و روز و شب با دشمنان خدا می‌جنگد؛ اما وای بر بد اخلاق که خود را از خیر دنیا و آخرت محروم کرده است. 

زندگی در صورتی می‌تواند روی موفقیت را ببیند که عاقلانه مدیریت شود. مدیریت عاقلانه نیازمند به مدیر عاقل است. اگر می‌خواهیم میزان عقل خود را محک بزنیم، باز هم یکی از معیارهای اصلی، خوش اخلاقی است. 

خوش اخلاقی از جنس اخلاق بهشتیان است که با وجود آن، زندگی بدون مبالغه بوی بهشت می‌گیرد. از آن سو بد اخلاقی از جنس اخلاق جهنمیان است که با آن، زندگی پر از آتش اختلاف می‌شود. شاید از همین رو است که خوش اخلاق را بهشتی و بد اخلاق را جهنمی گفته‌اند. 

خوش اخلاقی فقط زندگی دنیایی ما را سامان نمی‌دهد؛ بلکه موجب آمرزش گناهان و ورود به بهشت است. در روز قیامت نزدیک‌ترین انسان‌ها به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) کسی است که از دیگران خوش‌اخلاق‌تر بوده و برای خانواده‌اش بهترین باشد. در آن روز خداوند از عذاب انسان خوش اخلاق می‌گذرد. 

اگر بخواهیم خیلی کوتاه، خوش اخلاقی را تعریف کنیم، باید بگوییم: خوش اخلاقی؛ یعنی اینکه به گونه‌ای باشیم تا دیگران در برخورد با ما راحت بوده و از ما احساس ترس نکنند. سیره بزرگان دین ما این‌گونه بود که اگر کسی به جهت ابهتی که آن بزرگواران داشتند، در مقابلشان احساس ترس می‌کرد، طوری رفتار می‌کردند که او احساس راحتی کند. 

چرا فکر می‌کنیم آبادی خانه به قشنگی در و دیوار و فراهم بودن امکانات مادی آن است؛ آبادی خانه به زیبایی اخلاق اهالی آن است. شما خانه‌ای را در بهترین نقطه شهر تصور کنید که خیلی بزرگ و زیبا است و همه امکانات رفاهی هم در آن قرار دارد. سفره‌ای که در این خانه پهن می‌شود، پر از غذاهای رنگارنگ است؛ اما افراد آن، با هم مهربان و خوش اخلاق نیستند. با کوچک‌ترین بهانه‌ای با هم دعوا می‌کنند و همیشه سگرمه‌های اعضای خانه در هم است. کوچک‌ترین حرکت خلاف میلی در این خانه منجر به داد و فریاد می‌شود. آیا زیبایی، بزرگی و امکانات این خانه می‌تواند محیط آن را برای اهالی‌اش قابل تحمل کند؟ حالا خانه‌ای را در پایین شهر تصور کنید که خیلی کوچک است و کمترین امکانات هم به سختی در آن یافت می‌شود. سفره این خانه بسیار ساده و گاهی هم تنها عضو سفره، نان خالی است؛ اما اهالی این خانه با هم مهربان و خوش اخلاق هستند. نگاه اعضای این خانه به یکدیگر همیشه پر از محبت بوده و دعوا و عصبانیت در فرهنگ زندگی‌شان بی‌معنا است. آیا تنگنای اقتصادی می‌تواند احساس خوش با هم بودن را از این خانه بگیرد؟ در چنین خانه‌ای اگر اختلافی رخ دهد و کینه‌ای ایجاد شود، با همین اخلاق خوش به راحتی از بین می‌رود. 

ما سخت در اشتباهیم که فکر می‌کنیم، احساس خوشبختی را می‌توان با پول و مادیات به همسر منتقل کرد. بهترین راه انتقال این احساس به همسر، خوش اخلاقی است؛ پس کسانی که ثروت آن‌چنانی ندارند تا با آن برای همسرشان امکانات رفاهی فراهم کنند، ناراحت نباشند. اخلاق خوش، خود ثروت بزرگی است؛ البته خداوند رزق کسانی را که اخلاق خوشی دارند، زیاد کرده و روزی را بر بد اخلاقان تنگ می‌کند. 

اگر می‌خواهیم همسرمان را رفیق راه خود کنیم، باید پیش از آن با اخلاق خوش همراه شد. بدون اخلاق خوش که بهترین همراه است، نمی‌توان دیگران را با خود همراه کرد؛ زیرا اعضای خانواده از آدم بد اخلاق بیزار و فراری بوده و حاضر نیستند با او رابطه دوستی برقرار کنند. دوستان انسان بد اخلاق هم، به دشمنان او تبدیل می‌شوند. این فقط اطرافیان انسان بد اخلاق نیستند که از او فراری‌اند، خود او هم از خودش در تنگنا بوده و زندگی‌اش همیشه در حزن و اندوه است. 

خدا هم رابطه خوبی با انسان بداخلاق ندارد. عبادت‌های انسان بد اخلاق هر اندازه هم که زیاد باشد، مورد رضای خداوند نخواهد بود. 

نشانه‌های اخلاق خوش

خوش اخلاقی سه نشانه مهم دارد؛  اولین نشانه در رفتار است. انسان خوش اخلاق با دیگران متواضعانه برخورد می‌کند.

دومین نشانه در گفتار است. خوش اخلاق به هنگام سخن گفتن، لحن کلام و واژه‌ها را به گونه‌ای انتخاب می‌کند که سخن گفتنش برای دیگران گوارا باشد؛ نه اینکه با نیش و کنایه سخن بگوید یا اینکه در کلامش از واژه‌های زشت استفاده کند. 

باز بودن چهره و خوش‌رویی در هنگام مواجهه با دیگران، سومین نشانه خوش اخلاقی است. حرکات چهره از نظر روانی تأثیر قابل توجهی روی انسان می‌گذارد. چهره زیبا؛ اما عبوس و گرفته، چندان جذابیتی ندارد؛ اما چهره باز و گشاده، هر چند که از زیبایی بهره چندانی نداشته باشد، برای همسر آرامش‌بخش و جذاب بوده و موجب جلب محبت است؛ زیرا خوش اخلاقی، زیبایی بی‌نظیری داشته و بد اخلاقی بسیار زشت و زننده است. 

بنابراین، ملایم و نرم‌خو و آسان‌گیر باشیم تا اهل خانه از برخورد با ما همیشه خوشحال باشند. چنین حالتی نشانه توحید است. خشن و تندخو و بداخلاق نباشیم تا دیگران از ما فراری نباشند که چنین حالتی از نشانه‌های کفر است.