آرمانهای انقلاب اسلامی را از خلال شعارهای مردم در دوران پیروزی و پیام های رهبران سیاسی و فکری به خصوص رهبری منحصر به فرد امام خمینی (ره) با استفاده از روش تحلیل محتوا میتوان شناخت.
دستاوردهای انقلاب اسلامی، همان آرمان و هدفهایی هستند که به صورت کلی یا جزئی تحقق یافتهاند. در ارزیابی دستاوردهای انقلاب اسلامی باید به آرمانهای انقلاب اسلامی، وضعیت پیش از انقلاب، امکانات و تواناییهای کشور و فشارها و توطئههای دشمنان داخلی و خارجی انقلاب توجه کرد.
پیروزی انقلاب اسلامی دستاوردهای اقتصادی مانند حفظ ذخایر زیر زمینی و جلوگیری از غارت آنها توسط بیگانگان و استثمارگران، جلوگیری از اسراف و تبذیر و سوءاستفاده از بیتالمال توسط خاندان شاهنشاهی، توجه به روستاها و برخوردار کردن آنها از امکانات مختلف، نوسازی و تقویت امکانات زیست شهری مانند گاز رسانی و...، تقویت زیربناهای توسعه مانند تربیت نیروی انسانی ماهر، انرژی، سدسازی، توسعه ارتباطات و راه ها و بنادر، تقویت و گسترش مراکز آموزشی در تمام سطوح و سعی در راستای خود اتکایی را در پی داشته است.
آرمان ها، همان اهداف سلبی و ایجابی انقلابند که مردم به منظور دستیابی به آن ها علیه رژیم پهلوی شوریده و تا سرنگونی آن از پای ننشستند. دستاوردهای انقلاب نیز آرمان هایی هستند که تحقق یافتهاند.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت، آرمانهای انقلاب اسلامی را از خلال شعارهای مردم در دوران پیروزی و پیام های رهبران سیاسی و فکری به خصوص رهبری منحصر به فرد امام خمینی (ره) با استفاده از روش تحلیل محتوا میتوان شناخت .
نکتهی مهم آن است که این هدف ها در روند نهضت اسلامی به صورت کلی و غیرشفاف بیان میشدند که پس از پیروزی انقلاب در کشاکش حوادث و رویدادها و نیز در قانون اساسی ۱۳۵۸ به مقدار زیادی شفافتر و جزئیتر شدهاند.
مهمترین آرمان های انقلاب در حوزه های سیاست، اجتماع، فرهنگ و اقتصاد عبارتند از:
آرمان های فرهنگی و اجتماعی
۱ .ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا.
۲ .مبارزه با مظاهر فساد و تباهی.
۳ .بالابردن سطح آگاهی های عمومی با استفادهی صحیح از مطبوعات و رسانه های گروهی.
۴ .آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی تا سر حدّ خودکفایی کشور.
۵ .تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار، از طریق تأسیس مراکز تحقیق و تشویق محققان.
۶ .رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای عموم در زمینه های مادی و معنوی.
۷ .ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیرضرور.
۸ .تأمین حقوق همه جانبهی افراد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای عموم و تساوی همه در برابر قانون.
۹ .توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین مردم.
۱۰ .تدوین قوانین و مقررات مدنی، جزایی، مالی، اقتصادی، اداری، فرهنگی، نظامی و سیاسی بر اساس موازین اسلامی.
۱۱ .برقراری حقوق مساوی برای مردم بدون توجه به قوم، قبیله، رنگ، نژاد و زبان.
۱۲ .برخورداری تأمین اجتماعی از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی، بیسرپرستی، حوادث و سوانح و خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشکی به صورت بیمه و غیره.
13. آزادی های اجتماعی از جمله آزادی کار و حق دادخواهی برای هر فرد.
آرمان های سیاسی
1. براندازی نظام سلطنتی و ایجاد حکومتی دینی و مستقل.
۲ .ادارهی امور کشور بر اساس شورا، دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر.
۳ .نفی هرگونه ستمگری، ستمکشی، سلطهگری و سلطهپذیری.
۴ .امنیت داخلی و نفی تفتیش عقاید، سانسور و تجسس مگر به حکم قانون.
۵ .آزادی نشریات، مطبوعات، اجتماعات و راهپیمایی ها و تأمین آزادی های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون.
۶ .اتکا به آرای عمومی در ادارهی کشور و مشارکت عامه مردم در تعیین سرنوشت خویش.
۷ .طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب.
۸ .محو هرگونه استبداد، خودکامگی و انحصارطلبی.
۹ .تقویت کامل بنیهی دفاع ملی، برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی نظام اسلامی.
۱۰ تنظیم سیاست خارجی کشور بر اساس معیارهای اسلام و تعهد برادرانه نسبت به همهی مسلمانان و حمایت بیدریغ از مستضعفان جهان.
۱۱ .ایجاد روابط صلحآمیز متقابل، با دولتهای غیر محارب.
۱۲ .حمایت از مبارزهی حق طلبانه مستضعفان در برابر مستکبران در هر نقطه از جهان، در عین خودداری کامل از هرگونه دخالت در امور داخلی ملت های دیگر.
در واقع آرمانهای برون مرزی و مسئولیتهای فرا ملی انقلاب اسلامی، میل به صدور پیام انقلاب و حمایت همه جانبه از ملل مستضعف و مسلمانان جهان و درانداختن طرحی نو در نظام بینالملل داشت. در این رابطه بنیانگذار جمهوری اسلامی در نخستین سال پیروزی انقلاب در تعیین راهبرد سیاست خارجی فرمودند: ملت آزاده ایران اکنون از ملتهای مستضعف جهان در مقابل آنهایی که منطقشان توپ و تانک و شعارشان سرنیزه است، کاملاً پشتیبانی مینماید. ما از تمام نهضتهای آزادیبخش در سرتاسر جهان که در راه خدا و حق و حقیقت و آزادی مبارزه میکنند، پشتیبانی میکنیم. البته ایشان در وصیتنامه سیاسی ـ الهی خود نظریه یک دولت اسلامی با جمهوریهای آزاد و مستقل را طرح کردند. (و شما ای مستضعفان جهان! و ای کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان!... به سوی یک دولت اسلامی با جمهوریهای آزاد و مستقل به پیش بروید).
آرمان های اقتصادی
هرچند انقلاب اسلامی، انقلابی صرفاً اقتصادی نبوده و به هیچ وجه با الگوهای مارکسیستی قابل تفسیر نمیباشد، در عین حال آرمانهای آن شامل ابعاد اقتصادی نیز میشود:
۱ .جلوگیری از غارت بیت المال توسط خاندان شاهنشاهی و وابستگان آن.
۲. حفظ ذخایر زیر زمینی.
۳ .تلاش در راه پیشرفت صنعتی و تکنولوژی کشور از طریق برنامه ریزی اقتصادی، استفاده از علوم و فنون، تربیت افراد ماهر و...
۴ .استقلال و خودکفایی اقتصادی.
۵ .تأمین خودکفایی در علوم و فنون، صنعت و کشاورزی.
۶ .پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه، رفع فقر و برطرف ساختن هرنوع محرومیت در زمینههای تغذیه، مسکن، کار، بهداشت و تعمیم بیمه.
۷ .ریشهکن کردن فقر و محرومیت.
۸ .تأمین نیازهای اساسی، شامل مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان، آموزش و پرورش و امکانات لازم برای تشکیل خانواده.
۹ .تأمین شرایط برای اشتغال کامل.
۱۰ .تنظیم برنامهی اقتصادی کشور، به صورتی که شکل و محتوا و ساعات کار چنان باشد که هر فرد علاوه بر تلاش شغلی، فرصت و توان کافی برای خودسازی معنوی، سیاسی و اجتماعی و شرکت فعال در ادارهی کشور و افزایش مهارت و ابتکار داشته باشد.
۱۱ .عدم اجبار افراد به کار معین و جلوگیری از بهرهکشی از کار دیگری.
۱۲ .منع اضرار به غیر، انحصار، احتکار و ربا.
۱۳ .منع اسراف و تبذیر.
۱۴ .جلوگیری از سلطه اقتصادی بیگانه بر اقتصاد کشور.
۱۵ .تأکید بر افزایش تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی.
۱۶ .عدالت اقتصادی و کم کردن فاصله طبقاتی.
۱۷ .رسیدگی به روستاهای کشور و محرومیتزدایی از آنها.
دستاوردهای انقلاب اسلامی
همچنان که پیشتر اشاره شد دستاوردهای انقلاب اسلامی، همان آرمان و هدفهایی هستند که به صورت کلی یا جزئی تحقق یافتهاند. در ارزیابی دستاوردهای انقلاب اسلامی باید به آرمانهای انقلاب اسلامی، وضعیت پیش از انقلاب، امکانات و تواناییهای کشور و فشارها و توطئههای دشمنان داخلی و خارجی انقلاب توجه کرد.
دستاوردهای انقلاب اسلامی را میتوان در دو برههی زمانی مختلف به دو گونهی متفاوت مورد بررسی قرار داد. به عنوان مثال سرنگونی رژیم سلطنتی و جایگزینی جمهوری اسلامی و نیز کسب استقلال سیاسی از جمله دستاوردهای انقلاب در زمان پیروزی است، در حالی که پارهای از آرمان های انقلاب اسلامی، همچون استقلال اقتصادی که تا حدودی تبدیل به دستاورد شدهاند، به زمان و تلاش بیشتری نیاز دارد.
به هرحال میتوان به اهم دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه های فرهنگ، سیاست و اقتصاد به شکل زیر اشاره کرد.