احمدحسین شریفی

 

 یکی از توصیه‌های مهم و پرتکرار اولیای دین و امامان معصوم علیهم‌السلام، توصیه به «نقدپذیری»؛ بلکه توصیه به «خرسندی از نقد» و «استقبال از نقد» است. تا جایی که ناقدان و عیب‌گویانِ ناصح و خیرخواه را بهترین و محبوب‌ترین برادران ایمانی دانسته‌اند. در حدیثی مشهور از امام صادق علیه‌السلام چنین نقل شده است: «أَحَبُّ إِخْوَانِي إِلَيَّ مَنْ أَهْدَى إِلَيَّ عُیُوبِي؛ محبوب‌ترین برادران ایمانی من کسانی‌اند که عیوب مرا به من هدیه می‌دهند.» امیرمؤمنان علیه‌السلام می‌فرماید: «مَنْ حَذَّرَكَ کَمَنْ بَشَّرَك؛ آنکه تو را از چیزی بر حذر می‌دارد، همانند کسی است که تو را مژده‌ای می‌رساند.» یعنی نقادان و عیب‌شناسان و عیب‌گیران را دوست داشته باشید و از مواجهه با آنان خرسند شوید. عیب‌گیران و عیب‌گویانِ ناصح همچون بشارت‌دهندگان اخبار خیرند که استقبال می‌شود و به آنان مژدگانی هدیه می‌شود. امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند: «اتَّبِعْ مَنْ یُبْكِيكَ وَ هُوَ لَکَ نَاصِحٌ وَ لَا تَتَّبِعْ مَنْ یُضْحِكُكَ وَ هُوَ لَکَ غَاشٌّ؛ از کسی پیروی کن که تو را می‌گریاند؛ ولی خیرخواه توست؛ از کسی که تو را می‌خنداند؛ اما به تو دروغ می‌گوید و حقایق را وارونه نشان می‌دهد، پیروی مکن» .سعدی شیرین‌سخن همین مضامین بلند اخلاقی را به «شهد ظرافت» برآمیخته و در قالب اشعاری زیبا به نظم درآورده: به نزد من آن کس نکوخواه توست که گوید فلان خار در راه توست به گمراه گفتن: «نکو می‌روی» جفایی تمام است و جوری قوی هر آن گه که عیبت نگویند پیش هنر دانی از جاهلی عیب خویش مگو شهد شیرین شکر فایق است کسی را که سقمونیا لایق است چه خوش گفت یک روز دارو فروش: شفا بایدت داروی تلخ نوش