رهبر انقلاب در سی و چهارمین سالگرد رحلت بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، بار دیگر ضمن تاکید بر جهاد تبیین به عنوان وظیفه آحاد اجتماعی امت انقلابی، آن را در راستای تقویت دو عنصر «ایمان و امید» در جامعه مورد توجه قرار دادند. در نوشتار حاضر، ابعاد این موضوع، شیوه‌ها و راهکارهای اجرا شدن آن مورد بررسی قرار گرفته است.

۱) تبیین صحیح مفهوم امید

امید مورد نظر حضرت آقا، به معنای تصوّرات و خیالات فریبگر نیست، به معنای سکون و بی‌تحرکی و انتظارات بیهوده نیست؛ لذا فرمودند: «امید یعنی آن حالتی که با حرکت همراه است، با تنبلی و سکون نمی‌سازد. کسی که امید دارد به اینکه به سرمنزل برسد، راه می‌رود. اینکه کسی بنشیند و در عین حال امیدوار باشد که به منزل خواهد رسید، این نشدنی است؛ این فریبگری، در روایات و ادعیه به «اغترار بالله» تعبیر شده است که مذمّت شده! اینکه انسان بدون حرکت، بدون تلاش آرزو بکند که به یک مقصودی برسد، نه! (بلکه) تلاش لازم است؛ امام این امید را داشت و تلاش می‌کرد».

۲) بُعد نرم‌افزاری جهاد تبیین

بُعد نرم‌افزاری جهاد تبیین، بیش از سخت‌افزاری آن حائز اهمیت است. همچنان که رهبر انقلاب در توصیف حضرت امام، به بُعد نرم‌افزاری شخصیت ایشان تاکید می‌کنند. امام کارهای بزرگی انجام داد که در تاریخ ماندگار است. آشکار است که این کارهای بزرگ، به پشتیبانی و کمک عاملِ سخت‌افزاری نبود؛ زیرا «امام، عامل کمک‌کننده‌ی سخت‌افزاری نداشت؛ نه پول داشت، نه ابزار تبلیغی داشت، نه رادیو داشت، نه خبرگزاری داشت، نه هیچ‌کدام از سیاست‌های دنیا از او حمایت می‌کردند و [به او] کمک می‌کردند. عامل سخت‌افزاری امام، یک صفحه کاغذ بود که بیانیّه در آن بنویسد، یک تکّه نوار بود که صدای او را ضبط کند و به گوش این و آن برساند؛ عامل سخت‌افزاری و کمک‌کار سخت‌افزاری نداشت. هر چه بود، در کمکِ عامل نرم‌افزاری امام بود؛ عامل نرم‌افزاری امام، عبارت است از «ایمان» و «امید». آن چیزی که امام را در این راه پیش برد، او را قادر کرد که این تحول‌های عظیم را در سطح کشور، در سطح امّت، در سطح جهان برای طول تاریخ به وجود بیاورد، عبارت بود از ایمان و امید. شهید مطهّری - که در پاریس با امام ملاقات کرده بود ــ گفت که من چهار ایمان در امام مشاهده کردم: یکی ایمان به هدف (اسلام)، ایمان به راه (راه امام راه مبارزه بود)، ایمان به مردم و مؤمنین، و چهارم، ایمان و اعتماد به خدا. ایمان به خدا در این مقام به معنای ایمان به وعده‌های الهی است. خدای متعال در قرآن وعده‌هایی داده است که این وعده‌ها تخلّف‌ناپذیر است. وعده داده است: «اِن تَنصُرُوا اللَهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت اَقدامَکُم» اگر خدا را نصرت کنید، خدا هم شما را نصرت خواهد کرد و به شما ثبات قدم خواهد داد. خدا وعده‌های خودش را تخلّف نخواهد کرد». ایمان به هدف یعنی اسلام نیز به معنای شناخت اسلام ناب از سوی امام است، اسلام مورد نظر امام «نه اسلام سرمایه‌داری است، نه اسلام التقاطیِ روشنفکرنماهایِ بی‌اطّلاع و بی‌خبر... و نه اسلام متحجرین».

ایمان به مردم مومن هم در امام قوی بود. رهبر انقلاب در توضیح این بخش می‌فرماید: «در طول این سال‌ها، مکرّر افرادی پیش امام اظهار نگرانی می‌کردند که ممکن است مردم تاب نیاورند و نتوانند این راه دشوار و سنگین را با گام‌های امام طی کنند! امام می‌فرمود: "نه، من مردم را بیشتر از شما و بهتر از شما می‌شناسم" و حق با او بود. می‌دانست که مردم اگر تشخیص بدهند که این راه، راه خدا است، همه مشکلات را در این راه تحمّل می‌کنند». بعد حضرت آقا درباره نقش امید در کنار ایمان هم توضیح می‌دهد: «امید، موتور حرکت امام بزرگوار بود. این امید در رفتار امام، در گفتار امام به‌وضوح دیده می‌شود. از دهه‌ی ۲۰، تا دهه‌ی ۴۰، تا دهه‌ی ۶۰، این رشته‌ی پایان‌نیافتنی امید در امام وجود داشت. می‌گوید که من در طول سال‌های مبارزه تا پس از پیروزی، هرگز دچار یأس نشدم... این امید امام هم ناشی از ایمان او بود... امید و ایمان روی هم اثر می‌گذارند. ایمان، امیدآفرین است. تحقّق امیدها ایمان را افزایش می‌دهد؛ اینها روی هم تأثیر می‌گذارند».

۳) مسئولیت همگانی در ترویج ایمان و امید

ترویج ایمان و امید در جامعه، وظیفه یک قشر خاص نیست، مسئولیتی است که بر دوش آحاد ملت قرار دارد. البته برخی در انجام این وظیفه، مسئولیت سنگین‌تری بر عهده دارند. از این رو رهبر انقلاب می‌فرماید: «هر که ایران را دوست دارد، هر که منافع ملّی کشور را دوست دارد، هر که بهبود اوضاع اقتصادی را دوست دارد، از مشکلات اقتصادی و معیشتی رنج می‌برد و می‌خواهد آن را اصلاح کند، هر که به دنبال جایگاه باعزّت ایران در نظم جهانیِ پیش رو است، هر که این چیزها را دوست دارد، باید برای "ترویج ایمان و ترویج امید" در ملّت تلاش کند؛ این وظیفه است؛ این وظیفه همه ما است؛ این همه حرف من با نخبگان، با هسته‌های انقلابی، با مجموعه‌های سیاسی، با همه آحاد مردم متعهّد است. باید همه ما تلاش کنیم تا در این کشور ایمان و امید زنده بماند... ما همه وظیفه داریم؛ نخبگان وظیفه دارند، هسته‌های انقلابی وظیفه دارند، فعّالان دانشگاهی، فعّالان حوزوی، صاحبان جایگاه‌های اجتماعی به‌ویژه کسانی که حرف آنها به گوش مردم می‌رسد، مردم حرف آنها را می‌شنوند، اینها وظیفه دارند. وظیفه این است که ایمان‌ها را تقویت کنند، امیدها را تقویت کنند، شبهه‌ها را برطرف کنند، شیوه‌های دشمن در شبهه‌آفرینی و یأس‌آفرینی را خنثی کنند.»

ادامه دارد...