ايران؛ صادركننده بزرگ فولاد در جهان
صنايع مادر
"صنايع مادر" به گروهي از صنايع اطلاق مي‌شود كه براي دست‌يابي به آنها لازم است تا طيف گسترده‌اي صنعت‌هاي مختلف همكاري و مشاركت داشته باشند. اين گروه از حيث گستردگي علمي و فني بزرگ محسوب شده و لذا در برخي منابع به آنها صنايع فناوري بزرگ نيز گفته مي‌شود. مواد و كالاهاي توليدي اين صنايع مواد اوليه بسياري از صنايع ديگر بوده و وابستگي در صنايع مادر براي يك كشور، وابستگي در ساير بخش‌هاي صنعتي آن كشور را در پي خواهد داشت. از اين رو، كشورهاي استعمارگر اهميت ويژه‌اي براي صنايع مادر قائل شده و راه‌هاي دسترسي ساير كشورها را به خودكفا شدن در اين صنايع تا حد توان مسدود مي‌نمايند. تحريم كردن نظام نوپاي جمهوري اسلامي نيز اولين اقدام اسكتبار براي عقب مانده نگه داشتن كشور ايران بود كه اين مورد نيز همانند ساير موارد همراه با رشد و ترقي جمهوري اسلامي همراه شده كه در ادامه برخي از صنايع مادر معرفي و رشد ايران در چهل سال اخير مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
صنعت فولاد
پيش از انقلاب پس از دو دهه تطويل در احداث صنايع فولاد نهايتاً در سال 1341 فناوري قديمي و درجه دو فولاد در آن زمان به ايران داده شد. در سال 1320 با وجود اينكه شركتهاي آلماني دماگ و كروپ با هزينه ايران مقدمات احداث يك واحد توليد فولاد را در كرج انجام داده بودند ولي با حمله متفقين، بخش اصلي تجهيزات مربوط به اين پروژه را كه در كشتي روي آب بود به تصرف خود در آوردند و با جلب نظر بانك جهاني و مجامع بين المللي احداث پروژه جايگزين در صنعت فولاد ايران را تا سال 1342 به تاخير انداختند. در حالي كه احداث شركت ذوب آهن اصفهان در سال 1344 از محل تهاتر با محصول خام گاز طبيعي ايران با روسيه صورت پذيرفت، پس از انقلاب اسلامي ايران، تغييرات بنيادي در سازمان صنايع فولادي ايران اتفاق افتاد و امروز شركت ملي فولاد ايران شكل گرفته و وظيفه نظارت و مديريت صنايع فولادي ايران از مرحله اكتشاف منابع اوليه تا بازاريابي داخلي و بين المللي محصولات را برعهده دارد. طبق گزارش انجمن فولاد در سال 2017 ميلادي ايران با افزايش 22 پله اي نسبت به سال 1980 رتبه 13 دنيا در توليد فولاد را به ثبت رسانده است.
چهار شركت اصلي فولاد در ايران (شركت فولاد مباركه، فولاد اصفهان، فولاد خوزستان و شركت ملي فولاد ايران) در سال 2017 جمعاً حائز رتبه 21 جهاني در توليد فولاد شده اند. اين شركت يكي از اعضاي موسسه بين المللي آهن و فولاد است. در سه ماه نخست سال 2016 ايران به صورت مقطعي با 7/3 ميليون تن توليد آهن اسفنجي از هند پيشي گرفت و بزرگترين توليد كننده آهن اسفنجي در جهان شد. رتبه پايدار ايران در توليد آهن اسفنجي نيز رتبه دوم جهان بوده است.
پس از پيروزي انقلاب اسلامي حجم توليد فولاد در كشور هم آهنگ با رشد جهاني در اين زمينه رشد كمي و متناسب با نيازهاي بومي كشور رشد كيفي داشته است و با توليد بيش از 32 ميليون تن در سالهاي اخير به ميزان توليدي بيش از 30 برابر نسبت به ابتداي پيروزي انقلاب رسيده است. هم اكنون ظرفيت استخراج سنگ‌آهن در كشور ۴۰ ميليون تن، كنسانتره ۲۴ ميليون تن، گندله ۲۲ ميليون تن و آهن اسفنجي ۱۸ ميليون تن است. ايران در حال حاضر يكي از صادركننده‌هاي بزرگ فولاد در جهان محسوب مي‌شود.
صنعت آلومينيوم
صنعت آلومينيوم در ايران از سال 1351 شروع شد و تا پيش از انقلاب ظرفيت توليد آلومينيوم در ايران فقط 45 هزارتن در سال بود، پس از انقلاب ضمن جانمايي مناسبتر صنايع توليد كننده آلومينيوم به منظور كاهش هزينههاي جاري، ظرفيت توليد تا 350 هزار تن در سال افزايش يافت. با اجراي طرحهاي توسعه‌اي و بهره برداري از معادن آلوميناي واقع در خارج كشور به عقيده كارشناسان اين حوزه ظرفيت توليد ايران تا 2 ميليون تن در سال قابل افزايش ارزيابي مي‌شود.
محصول شمش آلومينيوم ايران در سالهاي پس از انقلاب همواره در سطح استانداردهاي بين المللي قرار داشته و ضمن نمايه شدن در معتبرترين بورس فلزات جهان يعني بورس لندن بر اساس قيمت گذاري بازارهاي اروپايي به مشتريان مختلف عرضه شده است. پژوهش‌ها حجم توليدي آلومينيوم ايران در طول سالهاي 1972 الي 2012 ميلادي را نشان مي‌دهد.
|