ازدواج، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی می‌باشد که هر انسانی با آن مواجه است و با توجه شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور، موانع ازدواج جوانان بیشتر شده و باید مورد بررسی گردد.

دلیل و اهمیت ازدواج

ازدواج امری مقدس و پر اهمیت است؛ چرا که سبب بقای جامعه، حفظ ارزش‌های والای انسانی و رشد و پرورش اخلاقیات می‌گردد.

ازدواج، مهم‌ترین تصمیم زندگی هر فرد است که اگر به درستی انجام شود، می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت‌های بعدی در زندگی او باشد. در ازدواج، دو نفر تصمیم می‌گیرند حداقل دو سوم از عمر خود یعنی حدود چهل، پنجاه سال از عمر خود را با یکدیگر زندگی کنند. حال اگر این زوج نتوانند در کنار یکدیگر آرامش داشته باشند، در زندگی با تعارضاتی برخورد می‌کنند؛ ولی اگر بتوانند از در کنار  هم بودن لذت ببرند، می‌توانند هم به آرامش روحی و هم آرامش جسمی برسند که خود زمینه‌ساز رسیدن به موفقیت‌های بیشتری در زندگی است.

هدف  از  ازدواج

هدف کلی زندگی انسان، قرب به خداوند است. کمال انسان هم در همین قرب و نزدیکی است. ایجاد یک زندگی همراه با تفاهم و شادی، به رشد شخصیت فرد کمک می‌کند. زندگی که در آن احترام و اعتماد وجود داشته باشد، ثمرات و برکاتی دارد. نیاز به همدم، عشق و محبت، ارضای نیازهای جنسی، داشتن حامی، رسیدن به آرامش، امنیت، دوری از انحرافات جنسی و کسب تجربیات جدید از ثمرات و برکات انتخاب و ازدواج درست می‌باشد. از دیگر اهداف ازدواج، تولد فرزندی است که در سایه این تفاهم، به بهترین شکل تربیت شود.

نیازهای انسانی موثر در ازدواج

قوی‌ترین نیازهای پایه انسان، نیازهای فیزیولوژیک هستند و یکی از قوی‌ترین این نیازها، نیاز جنسی است. این نیاز، بیشترین عامل سوق دادن انسان به طرف گناه است و به عنوان یک فاکتور بسیار مهم در درون انسان عمل می‌کند که نمی‌توان از آن به سادگی گذشت.

اگر برنامه‌ریزی مخرب معاندان اسلام را مطالعه نماییم، می‌بینیم که از دیرباز برای جلب توجه و انحراف مسلمانان از این عامل استفاده می‌کردند. زمانی که مسلمانان، اندلس را فتح کردند، در مدت زمان کوتاهی با استفاده از زنان و دختران خود توانستند به راحتی بر مسلمانان غلبه کنند. اکنون هم بیشترین هجمه با برافروختن این نیاز در غیر مسیر اصلی خود، صورت می‌گیرد. امروزه هزینه‌های هنگفتی در این شبیخون فرهنگی توسط دشمنان انجام می‌شود و عاملی که نوک پیکان آنان به سوی آن نشانه رفته، همین نیاز فیزیولوژیک جنسی است. ازدواج مانند پناهگاه امنی است که در مقابل هجمه‌های شیاطین برای نابودسازی ارکان و اساس دین و هدایت بشر تا حدود زیادی بازدارندگی و مصونیت ایجاد می‌کند.

دلایل بی‌میلی جوانان به ازدواج

ازدواج برای بقای جامعه و حفظ اخلاقیات و ارزش‌های والای انسانی بسیار مهم و ضروری است. اما بنا به علل و عواملی، در سال‌های اخیر شاهد عدم تمایل جوانان به انجام این امر مقدس هستیم. ۱۲ میلیون و ۸۰۰ هزار جوان ایرانی در سن ازدواج قرار گرفته‌اند؛ اما بسیاری از آنها یا تمایلی به ازدواج ندارند، یا اینکه باید هفت خوان مشکلات را پشت سر بگذارند تا بتوانند وارد زندگی مشترک شوند.

موانع ازدواج جوانان

1. تورم و مشکلات اقتصادی

2. نداشتن شغل مناسب

3. نبود مسکن

4. عدم اجرای قوانین وضع شده در حمایت از جوانان و ازدواج و مسکن و شغل آن‌ها

5. سخت‌گیری‌های خانواده‌ها

6. رسم و رسومات دست و پاگیر در ازدواج

7. تعیین مهریه‌های نجومی و ترس از زندان

8. رؤیاپردازی‌ها و توقعات بالا از یکدیگر

9. نداشتن معیارهای مناسب و واقع‌گرایانه در انتخاب شریک زندگی

10. داشتن تحصیلات عالیه و بالا رفتن سن ازدواج و سطح توقعات

11. بالا رفتن آمار طلاق و ایجاد ترس از طلاق

12. نفوذ فرهنگ غربی در اشاعه تجرد و فردگرایی

13. نرفتن زیر بار مسئولیت زندگی مشترک

14. دوستی‌ها و روابط نامشروع پیش از ازدواج

15. هم‌باشی و ازدواج سفید

توصیه اسلام به ازدواج

اسلام با تاکید به امر ازدواج و اهمیت آن، مانع تراشان امر ازدواج را به شدت مؤاخذه نموده و سخت‌گیری‌های آن‌ها را خلاف انصاف و مروت و جدای از اخلاق انسانی و امری غیرخدایی و غیرشرعی می‌داند، از این رو به سختگیران هشدار می‌دهد که عواقب این برنامه در دنیا و آخرت دامنشان را خواهد گرفت و خداوند مهربان با آنان که در همه امور آسان می‌گیرند، آسان می‌گیرد و با آنان که سختگیر هستند، سخت خواهد گرفت.

اهمیت نگاه درست به ازدواج

کسی که ازدواج کند، نیمی از دین خود را حفظ نموده است و برای نیمه دوم باید تقوای خدا در پیش گیرد. هدف کلی زندگی انسان، قرب به خداوند است. کمال انسان هم در همین قرب و نزدیکی است. اسلام در صورت توانایی فرد بر ازدواج، مجرد زیستن او را فضیلت نمی‌داند و حتی آن را نکوهش می‌کند. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم): هر کس توانایی ازدواج کردن داشته باشد و ازدواج نکند، از ما اهل بیت نیست.

انتخاب درست در ازدواج

ازدواج مهم‌ترین تصمیم زندگی هر فردی هست که اگر به درستی انجام شود، می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت‌های بعدی او باشد. انسان‌ها در طول زندگانی خود تصمیم‌های زیادی می‌گیرند؛ اما انتخاب همسر یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین این انتخاب‌ها است. دلیل این اهمیت این است که در ازدواج، دو نفر تصمیم می‌گیرند که حداقل دو سوم عمر خود را با یکدیگر زندگی کنند. حال اگر این افراد انتخاب خوبی نکرده باشند، هر دو دچار گرفتاری‌ها و تعارضاتی می‌شوند؛ بنابراین بسیار اهمیت دارد که معیارهای درستی برای انتخاب همسر داشته باشند. ولی اگر بتوانند از در کنار هم بودن لذت ببرند، می‌توانند هم به آرامش روحی و هم آرامش جسمی برسند که خود زمینه‌ساز رسیدن به موفقیت‌های بیشتری در زندگی است.

ترغیب جوانان به ازدواج

الف - سهم مسئولین در رفع موانع و ترغیب به ازدواج:

مهم‌ترین بخش اثرگذار در جامعه کنونی با شرایط سختی که جوانان درگیر آن هستند، متوجه مسئولین جامعه است. فراهم کردن شرایط ازدواج آسان و همچنین فراهم کردن شرایطی جهت اعطای تسهیلات بانکی و تهیه مسکن و شغل مناسب می‌تواند انگیزه‌ای برای جذب جوانان به ازدواج باشد.

ب - نقش خانواده‌ها

خانواده یکی از مهم‌ترین نقش‌ها را در ترغیب جوانان به امر ازدواج دارد. بیشترین ساعات عمر جوانان در کنار خانواده است. رفتارهای پدر و مادر در این زمینه بسیار اهمیت دارد. بهترین کار خانواده برای تشویق جوانان به ازدواج این است که والدین از مشاجرات خود در حضور فرزندانشان خودداری کنند تا ذهنیت بدی از ازدواج در آن‌ها ایجاد نشود و در مقابل، ابتدا از زیبایی‌های ازدواج برای فرزندانشان بگویند و بعد هم از مشکلاتی که ممکن است در این راه طولانی برایشان ایجاد شود صحبت کنند و راه‌حل‌های مسئله را به آن‌ها یاد بدهند. این‌گونه، جوانان از ازدواج کردن ترس کمتری را پیدا می‌کنند.

نقش حمایتی والدین و خانواده‌ها در حل مشکلات و معضلات و چالش‌های روحی، روانی، فکری و اقتصادی فرزندان، غیر قابل انکار است. خانواده‌ها باید در کنار حمایت‌های خود، حس ارزشمندی و اعتماد به نفس را در جوانان تقویت کرده و با سپردن مسئولیت‌های ریز و درشت از سنین پایین‌تر، هم به آنان شهامت اقدام بدهند و هم مسئولیت‌پذیری را در وجود آن‌ها نهادینه کنند. علاوه بر همه این موارد، ایجاد فرهنگ آموختن و بهره‌مندی از مشاوره برای ارتقای فردی و رفع مشکلات، می‌تواند مشکلات ازدواج را تا حدود زیادی کاهش دهد.

ج - نقش رسانه‌ها در ازدواج

راه دیگر برای ترغیب کردن جوانان به ازدواج، رسانه‌ها می‌باشد. علاوه بر ساختن فیلم‌ها و سریال‌هایی در این زمینه، روزنامه‌ها و مجلات و فضای مجازی هم می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهایی باشند که می‌توانند در تشویق جوانان به ازدواج موثر واقع شوند. متاسفانه صدا و سیما و رسانه‌ها در این زمینه بسیار بد عمل کرده‌اند و با رواج تجملات، ذائقه افراد جامعه را از ساده‌زیستی به سوی تجمل‌گرایی و ظاهربینی سوق داده‌اند؛ بنابراین باید به طور جدی به بحث اصلاح فرهنگی، ترویج ساده‌زیستی و رشد معنویت، آموزش درست روابط زناشویی و آموزش مهارت‌های ارتباطی از طریق رسانه‌ها پرداخته شود.

درمانگاه‌های روان‌شناسی و مشاوره برای ازدواج

برای تشویق جوانان به ازدواج، از سهم درمانگاه‌های روان‌شناسی و مشاوره نیز نباید گذشت. برگزاری کارگاه‌های مربوط به مهارت‌های انتخاب همسر و هنر همزیستی همسران در درمانگاه‌های روان‌شناسی نیز می‌تواند ذهنیت جوانان را به ازدواج بازتر کرده و تصمیم‌گیری آن‌ها را راحت‌تر نماید.

آموزش‌های مهارت‌محور

اصلاح سیستم معیوب آموزش و پرورش نکته بسیار مهمی است؛ چرا که طی ۱۲ سال آموزش، تقریباً هیچ‌گونه مهارتی برای ورود به زندگی و اجتماع برای افراد ایجاد نکرده است. همچنین در تحصیلات دانشگاهی نیز شاهد این مشکل هستیم. این است که می‌بینیم افراد حتی با درجه بالای علمی، هنوز مهارت‌های رفتاری و اجتماعی و فرهنگی مناسب و درخور توجه را نیاموخته‌اند و حتی در زمینه شغلی خود نیز تخصص چندانی ندارند تا به راحتی جذب بازار کار شوند.

جوانی که سال‌های زیادی را صرف آموزش دیدن کرده است و به نسبت آن سنش هم بالا رفته، حال با اتمام دوران تحصیلش، با چالش‌هایی روبرو می‌شود. در پسران رفتن به سربازی و نداشتن سابقه کار و نیافتن شغل مناسب و در دختران بالا رفتن سن و سطح توقعات و نبود کار مناسب، معضلاتی هستند که با سیستم آموزشی معیوب وارد چرخه زندگی جوانان شده‌اند و باید اصلاح شوند.

در تحقیقاتی که از کشورهای دیگر در زمینه آموزش انجام شده است، ملاحظه شد که سیستم آموزشی این کشورها، قالب متفاوتی با سیستم آموزش و پرورش ما دارد، به‌گونه‌ای که زمانی که یک کودک وارد این سیستم می‌شود، تا پنج سال اول سرمایه‌گذاری کاملی روی او انجام می‌دهند تا رفتارهای درست در جامعه را در قالب نقاشی، هنرهای تجسمی و… به او آموزش دهند.

هرچند این کشورها پنج سال را روی این کودکان سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ اما تا ۶۰ سال از این سرمایه‌گذاری بهره‌برداری می‌کنند. آموزش‌هایی که این کشورها به فرزندانشان می‌دهند تعلق خاطر، احساس مسئولیت‌پذیری، دانستن قواعد رفتاری زندگی اجتماعی را در آن‌ها به دنبال دارد، در حالی که ما از برخی از این آموزش‌ها غافل مانده‌ایم.

از آنجایی که ما این آموزش‌ها مانند فرهنگ کار، شهرنشینی، زندگی و خانواده را از کودکی به شهروندانمان آموزش نداده‌ایم، برای همین وقتی به سن بالاتر می‌رسند، به سختی می‌شود آن‌ها را متقاعد کنیم که این نوع مدل‌های رفتاری را داشته باشند.

سازمان‌های متولی ازدواج

در حال حاضر دستگاه‌های مختلفی همچون بهزیستی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، ورزش و جوانان، شهرداری و … هرکدام متولی حوزه ازدواج جوانان هستند، در حالی که نقشه راهی ندارند و به صورت سلیقه‌ای عمل می‌کنند. برای همین ضروری به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی، در این رابطه یک واکاوی و آسیب شناسی داشته باشند.

مسئله مهم دیگر، استفاده از بیمه مشاوره است. به نحوی که خدمات مشاوره هم تحت نظر بیمه‌ها قرار بگیرد چرا که به دلیل هزینه‌های گزاف مراکز مشاوره و درمان بالینی، افراد از مراجعه به آن‌ها خودداری می‌کنند؛ بنابراین پیگیری این امر برای اجرایی شدن آن بسیار حائز اهمیت می‌باشد.

عوارض بالا رفتن سن ازدواج

به ازاء هر ۱۰ سال ۲.۵ سال به سن ازدواج اضافه می‌شود. مسئله ازدواج در کشور از مرحله هشدار گذشته و  به مرحله بحران رسیده، در وضعیت فعلی جوانان زیادی داریم که تمایل دارند ازدواج کنند؛ اما متاسفانه موانع مختلفی وجود دارد که مانع از تحقق این هدف می‌شود. طبق بررسی‌های موجود، بهترین سن برای ازدواج جوانان بین ۲۲ تا ۲۶ سال است. در این سن فرد شرایط مناسبی دارد تا وارد زندگی مشترک شود؛ اما متاسفانه در شرایط کنونی از این سن عبور کرده‌ایم. هر ۲ خانواده ایرانی، یک جوان مجرد دارند.

مشکلات اقتصادی مانع ازدواج جوانان

بیش از ۷۰ درصد از جوانانی که ازدواج نمی‌کنند، مشکلات اقتصادی را مهم‌ترین مانع برای ازدواج خود می‌دانند. ۱۲ میلیون دختر و پسر در سن ازدواج در کشور داریم که بیش از سه میلیون نفر آن‌ها تحصیلات عالیه دارند و حدود ۷۰۰ هزار نفر از آن‌ها را دخترانی تشکیل می‌دهند که در سن تجرد قطعی هستند. تا حدود چند سال پیش سن تجرد قطعی دختران حدود ۴۰ سال بود؛ اما اکنون به حدود ۵۰ سال افزایش یافته است. در این تحقیقات مشخص شده که بیشتر دختران، پیدا نکردن همسر مناسب را عامل اصلی تاخیر در ازدواجشان دانسته‌اند.

بیکاری دلیل عدم ازدواج پسران

و اما دلایل عدم تمایل پسران به ازدواج براساس تحقیقات میدانی به عمل آمده این است که بیش از ۷۰ درصد از پسران، بیکاری را عامل اصلی ازدواج نکردن خود عنوان کرده‌اند. همچنین ۵۴ درصد از جوانان نداشتن مسکن و ۳۰ درصد هم مشکل پیدا کردن فرد مناسب را عامل تاخیر در ازدواج خود دانسته‌اند.

ازدواج سفید یا هم‌باشی

یکی از مشکلات اساسی که در بحث ازدواج جوانان داریم این است که فاصله بین بلوغ جنسی جوانان با ازدواج آن‌ها افزایش یافته که وقتی این فاصله زیاد شود، برخی ناهنجاری‌ها را پیش می‌آورد. یکی از این مشکلات، ازدواج سفید یا به عبارت بهتر «هم‌باشی سیاه» است که باعث افزایش این آمار شده است. تغییرات فرهنگی و تغییر کردن معنای رابطه‌ها، باعث به وجود آمدن این معضل شده است؛ معضلی که مبدأ آن کشورهای نروژ، سوئد، فرانسه و اسپانیا بوده است و حال شاهد آن در کشور خودمان هستیم.