از ارزیابی متون اسلامی اینگونه بر میآید که عفاف همان صفت درونی و ملکه نفسانی است که منشأ تقوای بیرونی میشود؛ یعنی تقوای بیرونی، تجلی عفاف درونی است و عفاف به منزله یک قوه بازدارنده از افراط است که هم وقتی به صورت ملکهای در درون درآمد، حاکمیتش در بیرون ظاهر میشود.
تلاش درونی انسان برای حاکمیت خوبیها و محسنات در سیطره وجودش، عفت است و چون تقویت عفت موجب پاکی و نزهت است، هر مقدار که انسان عفیف باشد، به عالم قدس و ملائک نزدیکتر است؛ لذا انسان عفیف در جایگاه ملائک است.